امکان‌سنجی اجرای قاعدۀ لاضرر در فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیتی

قاعدۀ لاضرر کاربرد وسیعی در فقه دارد. هدف این پژوهش، امکان‌سنجی استفاده از قاعدۀ لاضرر در فعالیت‌های اطلاعاتی است. از طرف دیگر برداشت‌های متفاوتی از حدیث «لاضرر و لاضرار» وجود دارد که در کاربرد قاعده اثرگذارند. بنابراین لزوم بررسی مبانی فقها در این عرصه روشن می‌شود، چراکه برابر برخی دیدگاه‌ها حکم ضرری را رفع می‌کند و طبق دیدگاهی دیگر آثار حکم ضرری را برمی‌دارد. بعضی قائلند ضرری که جبران نمی‌شود برداشته می‌شود و عده‌ای از آن تحریم حکم ضرری را استفاده کرده‌اند. اما در این بین امام خمینی(ره) روایت نبوی لاضرر را نهی حاکمانه دانسته و قاعده‌ای به نام لاضرر را قائل نشده‌اند. پس از بررسی و روشن شدن اینکه کدام دیدگاه به ظاهر ادله، نزدیک‌تر است، پرسش این پژوهش آن است که چگونه می‌توان در فعالیت‌های اطلاعاتی از این قاعده استفاده کرد؟ همچنین از دیگر مواردی که می‌تواند در فعالیت‌های اطلاعاتی به کار آید ارتباط قاعدۀ مورد بحث با مقولۀ اضطرار و ضرورت است. چه ارتباطی بین این مفاهیم وجود دارد و چگونه در مقولۀ اطلاعات و امنیت به‌کار می‌آید؟ در این نوشتار پس از بیان و تحلیل نظریات در رابطه با قاعدۀ لاضرر، علاوه بر بررسی امکان استفاده از این قاعده در فعالیت‌های امنیتی، ارتباط این بحث با موضوع ضرورت و اضطرار و چگونگی به‌کارگیری آن در مشاغل اطلاعاتی بررسی خواهد شد. این مقاله به روش استنباطی و اجتهادی و براساس تجزیه و تحلیل از منابع موجود است و به این نتیجه می‌رسیم که قاعدۀ لاضرر، می‌تواند در موضوع اطلاعات و امنیت نیز بهره‌برداری شود. علاوه بر آنکه با مقولۀ ضرورت و اضطرار ارتباطی تنگاتنگ دارد.

feasibility of implementing the rule of prohibition of detriment in information and security activities

the rule of prohibition of detriment has a wide application in jurisprudence. the purpose of this research is the feasibility of using the rule of prohibition of detriment in information activities. on the other hand, there are different interpretations of the hadith &no harm and no damage& that affect the application of the rule. therefore, the need to examine the foundations of jurists in this field becomes clear, because according to some views, it removes the harmful ruling, and according to another view, it removes the effects of the harmful ruling. some believe that a harm that cannot be compensated will be removed, and some have used the prohibition of harm. but in the meantime, imam khomeini (may allah be pleased with him) considered the prophetic narration of harm as a sovereign prohibition and did not accept a rule called harm. after investigation and clarification that which view is closer to the appearance of evidence, the question of this research is how this rule can be used in information activities? also, one of the other things that can be used in information activities is the connection of the discussed rule with the category of urgency and necessity. what is the relationship between these concepts and how is it used in the field of information and security? in this article, after expressing and analyzing the ideas related to the rule of prohibition of detriment, in addition to examining the possibility of using this rule in security activities, the connection of this discussion with the issue of necessity and the urgency and how to use it in information jobs will be investigated. this article is based on inferential and ijtihad method and based on the analysis of available sources, and we come to the conclusion that the rule of prohibition of detriment can be used in the issue of information and security as well which is closely related to necessity and urgency.