دامنۀ شمول استخوان و صدمات آن، مقدمۀ اجرای اصل تناسب مجازات دیه با مسئولیت

تناسب مجازات با میزان مسئولیت جانی در جنایت ارتکابی به‌عنوان یک اصل عقلایی در کتاب دیات است؛ به این معنا که میزان مسئولیت جانی در پرداخت دیه در جنایت شدیدتر بیش از جنایت خفیف‌تر باید باشد. اجرای این اصل نیاز به تدوین مقدماتی دارد که مباحث فقهی و حقوقی در کنار علم پزشکی می‌توانند به تعیین مناسب‌ترین مجازات براساس میزان مسئولیت جانی بپردازند. صدمات استخوانی به‌عنوان یکی از موضوعات کتاب دیات بوده و اجرای اصل تناسب در آن نیازمند تعریف دقیق صدمات استخوانی و دامنۀ شمول هر یک از عناوین استخوان‌ها و صدمات احصاشده است. هرچند در فقه، دیه برخی صدمات استخوانی ذکر شده، لکن با پیشرفت علم، صدمات استخوانی زیادی در علم پزشکی با کمک تصویر‌برداری ذکر شده که تطبیق صدمات پزشکی با فقه و حقوق، نیازمند تعیین دامنۀ شمول استخوان‌ها و تعریف صدمات مذکور در متون روایی به‌عنوان موضوع احکام و سپس تطبیق صدمات در علم پزشکی با آن است. مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس برای معاینۀ جراحات، آثار و علائم ضرب، صدمات جسمی، ملزم به اخذ نظر پزشک قانونی یا دعوت از وی حسب مورد است.در متون روایی فقهی و نیز حقوق موضوعه، حکم بر عنوان استخوان که شامل تمام قسمت‌های آن است حمل شده، در حالی که با مراجعه به رویۀ پزشکی قانونی در صدور گواهی‌ها، شاهد اتخاذ برخی تصمیمات متفاوت از آنچه در متون فقهی و حقوقی ذکر شده است، هستیم. همچنین در علم پزشکی قریب به بیست نوع صدمه برای استخوان تصور شده، ولی صدمات استخوانی در فقه با عناوین بسیار محدودتری ذکر شده است. تطبیق صدمات استخوانی از منظر پزشکی با فقه در قالب جدولی صورت گرفته که این تطبیق می‌تواند در حکم به مجازات متناسب با میزان مسئولیت جانی با تعیین جایگاه شدت صدمه براساس صدمات مذکور در فقه به‌عنوان شاخص، مورد استفادۀ تطبیقی قاضی در صدور احکام یا بررسی فعالانۀ گواهی‌های پزشکی قانونی قرار گیرد. این نوشتار به صورت کتابخانه‌ای به بررسی چگونگی تطبیق دامنۀ شمول استخوان و مفهوم صدمات آن از منظر پزشکی با فقه و حقوق موضوعه به‌عنوان مقدمۀ اجرای اصل تناسب مجازات با میزان مسئولیت در دیۀ صدمات استخوان پرداخته است.

the scope of bone inclusion and its injuries, the introduction to the implementation of the principle of proportionality of diya punishment with responsibility

the proportionality of the punishment with the amount of the responsibility of criminal  in the committed crime is a rational principle in the diyat. this means that the amount of personal responsibility in paying diya for a more serious crime should be more than for a milder crime. the implementation of this principle requires the preparation of preliminary documents that islamic jurisprudence and legal issues along with medical science can determine the most appropriate punishment based on the degree of responsibility for crime. bone injuries are one of the subjects of the diat book, and the implementation of the principle of proportionality in it requires a precise definition of bone injuries and the scope of each of the listed bones and injuries. although in fiqh, the diya of some bone injuries is mentioned, but with the advancement of science, many bone injuries have been mentioned in medical science with the help of imaging, which reconciliation of medical injuries with fiqh and law requires the determination of the scope of concept bones and the definition of its injuries mentioned in the narrative texts as the subject of rulings and then is matching the injuries in medical science with it. according to the law of criminal procedure, the investigator must obtain the opinion of a forensic doctor or invite them as the case for examine injuries, marks and signs of beating and physical injuries.in the narrative-fiqhal texts as well as legal texts, the ruling is referred to as the bone, which includes all its parts. while referring to the forensic medicine procedure in issuing certificates, we see some decisions being made that are different from what is mentioned in jurisprudence and legal texts. also, in medical science, nearly 20 types of bone injuries are considered, but bone injuries are mentioned in fiqh with much more limited titles. the comparison of bone injuries from a medical point of view with fiqh has been done in a tabular format which can be used in the judgment to punish according to the amount of life responsibility by determining the severity of the injury based on the injuries mentioned in the fiqh as an indicator, which can be used by the judge in issuing judgments or investigations or examining actively in forensic medical certificates.this article, in a library form, examines how to adapt the scope of bone inclusion and the concept of its injuries from a medical point of view with fiqh and jurisprudence as a prelude to the implementation of the principle of proportionality of punishment with the amount of responsibility in compensation o bone injuries.