بررسی فقهی - حقوقی الزام ناشی از قرارداد اهداء عضو

به یُمن پیشرفت‌هایی علم پزشکی امروزه تعداد زیادی از بیماری‌ها و صدمات بدنی از طریق پیوند عضو درمان می‌شوند. هرچند از بُعد اخلاقی نجات جان انسان عملی پسندیده و مقبول است، لکن به‌واسطۀ نیاز دریافت‌کنندگان این اعضا، اهدای عضو، ظاهراً اهدا است و در واقع معوض بوده و برای موافقت اهداکننده‌گان مبالغ عمده‌ای به آن‌ها پرداخت می‌شود. الزام ناشی از این توافق، به‌عنوان قراردادی نوین در دانش حقوق، موضوعی است که در این پژوهش هدف مطالعۀ آن براساس منابع حقوق ایران بود. براساس تحلیل منابع حقوق ایران و توصیف رابطۀ طرفین در چنین قراردادهایی، به‌واسطۀ آسیبی که خارج کردن عضو به بدن اهداکننده وارد می‌کند، درصورتی‌که عضو موضوع توافق مربوط به انسان زنده باشد تا پیش از جدا شدن از بدن انسان، این توافق باطل و بلااثر بوده و برای طرفین الزامی ایجاد نمی‌کند و درصورتی‌که توافق پس از جدا شدن عضو از بدن انسان صورت گیرد و ثابت شود بدن اهداکننده به آن نیاز ندارد و یا عضو موضوع توافق مربوط به انسان فوت‌شده یا مبتلا به مرگ مغزی باشد، این توافق الزام‌آور بوده و درصورت استنکاف طرفین از اجرای اختیاری چنین توافقاتی، می‌توان از الزامات قانونی برای اجرای آن‌ها استفاده کرد