تحدید حدود مناطق دریایی در پرتو آراء قضایی و داوری؛مطالعۀ موردی خلیج بنگال

رژیم حقوقی تحدید حدود مناطق دریایی، یکی از شاخه‌های توسعه‌یافتۀ حقوق بین‌الملل، سیر تحول تدریجی را از قرون وسطیٰ تا عصر حاضر سپری کرده است و دارای دو جنبۀ اساسی: تعیین محدودۀ دقیق مناطق دریایی و تشخیص معیارهای قابل‌اجرا در حوضه‌های آبی گوناگون است. این فرایند در دریاهای بسته یا نیمه‌بسته همچون خلیج بنگال به دلیل شرایط جغرافیایی بیش‌از‌پیش دشوار است. با عنایت به عرفی بودن فرایند تحدید حدود، دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیۀ فلات قارۀ دریای شمال ابتکار عمل برای توسعۀ اصول و معیارهای دستیابی به راه‌حل منصفانه جهت تحدید حدود را آغاز نمود. از جمله پیچیده‌ترین قضایای مطروحه در این زمینه می‌توان به اختلافات مرزی در خلیج بنگال فی‌مابین بنگلادش، هند و میانمار اشاره کرد. تحدید حدود فراتر از 200 مایل و ابداع منطقۀ خاکستری توسط آراء صادره در خلیج بنگال برای اولین بار شاهدی بر امکان ارائۀ راهکارهای نوظهور با تکیه بر چهارچوب راه‌حل عادلانه در تحدید حدود است. این مطالعه سعی دارد به‌عنوان یک تلاش علمی با ماهیت تحلیلی توصیفی، ضمن تایید نقش رویۀ قضایی و داوری بین‌المللی در بسط قواعد تحدید حدود، نحوۀ عملکرد نهادهای قضایی و غیرقضایی در تحدید حدود مناطق دریایی را مورد بررسی قرار دهد.