معاملات معارض با حق اولویت

گاهی اشخاص به‌موجب داشتن حق اولویت درانجام یک عمل حقوقی یا استیفای حق از مال معینی بر دیگران تقدم دارند. منشا این حق، گاه قراردادی است و گاه قانون‌گذار راساً به دلایلی قائل بر وجود حق اولویت برای بعضی از اشخاص در موقعیت خاص شده است. حق اولویت ایجاد شده برای ذی‌نفع، مورد حمایت قانون‌گذار قرار گرفته و گاه به‌طور صریح انجام معاملۀ معارض با آن منع شده است، این در حالی است که ضمانت اجرای این ممنوعیت، جز در بعضی موارد به روشنی بیان نشده است و در موارد بیان شده نیز میان فقها و حقوق‌دانان اختلاف نظر وجود دارد: عده‌ای معاملات معارض با حق اولویت را به دلیل اسقاط ضمنی حق انجام معامله منافی با آن، باطل می‌دانند؛ در مقابل برخی این معاملات را صحیح دانسته و معتقدند صاحب حق اولویت صرفاً مستحق جبران خسارت است و در نهایت عده‌ای دیگر راه حل میانه را برگزیده و قائل به عدم نفوذ معاملۀ معارض شده‌اند. با دقت در مصادیق حق اولویت این نتیجۀ کلی حاصل می‌شود که وضع معاملۀ معارض با این حق، عدم نفوذ مراعی است. پذیرش ضمانت‌اجرای مذکور نه‌تنها حقوق صاحب اولویت بلکه حقوق طرفین معامله را نیز بهتر تامین خواهدکرد