مبنای تعهد طبیعی و روش‌های ورود آن به دنیای تعهدات حقوقی کامل

تعهد طبیعی، تعهدی است که برای متعهدله قانوناً حق مطالبه نمی‌باشد و به همین جهت نمی‌توان متعهد را به ایفای آن الزام نمود. با توجه به فقر منابع نوشتاری در شرح کامل مادۀ 266 قانون مدنی، نهاد تعهد طبیعی در ادبیات حقوقی ایران جایگاه خود را باز ننموده و همین امر، زمینه‌ساز عدم شکل‌گیری رویۀ‌ قضایی در این خصوص شده است. در این نوشتار، با توجه به تجزیۀ ذات تعهد حقوقی کامل به دو عنصر «دین» و «الزام به تادیه»، مبنای تعهد طبیعی را «تعهد حقوقی ناقص از نوع تغییر ماهیت داده» می‌دانیم که در آن تعهد طبیعی، تعهدی است که سابقاً بر پایۀ‌یک رابطۀ حقوقی کامل شکل گرفته و سپس قانون‌گذار بنا به مصالحی، عنصر «الزام به تادیه» را از آن سلب نموده است. به عبارتی، علاوه بر آنکه فقدان عنصر «الزام به تادیه»را در تعریف ناقص بودن دارد، نمایانگر رابطۀ‌حقوقی سابق میان طلبکار و بدهکار تعهد طبیعی بوده و تایید افکار جامعه را نیز در بطن خود داراست. متعاقب شناسایی مبنای این نهاد حقوقی، انواع روش‎های ورود یک تعهد طبیعی به دنیای تعهدات حقوقی کامل، از جمله طُرقِ قراردادی همچون التزام به پرداخت دین طبیعی ضمن قرارداد خارجی، تبدیل تعهد طبیعی، تسلیم رهن و دادن ضامن برای دین طبیعی؛ طرق ایقاعی همچون ارادۀ‌ متعهد در اجرای تعهد طبیعی و التزام به پرداخت دین طبیعی با استمرار به تادیه و طرق قهری همچون تهاتر و مالکیت مافی‌الذمه را بیان نموده‌ایم