ماهیت بازار خارج از بورس و تمایز آن از بورس اوراق بهادار در نظام حقوقی ایران و آمریکا

قانون بازار اوراق بهادار در بند 8 ماده 1 برای نخستین بار به تبیین بازار خارج از بورس پرداخته و آن را به بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می‌گیرد، تعریف کرده است؛ از این‌رو با توجه به تحولات قوانین و مقررات این حوزه، از جمله تصویب قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی، قانون برنامه پنجم توسعه و... تغییرات بنیادینی در حوزه اجرایی حادث شده و این بازار از مفهوم رایج و متداول خود در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته فاصله گرفته است. شرکت فرابورس ایران براساس مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به‌مثابه تنها مصداق «بازار خارج از بورس» در بازار سرمایه کشور تاسیس شده است، اما ساختار متشکل و نظام‌یافته این شرکت و نحوه انجام معاملات آن، که تا حدودی شبیه بورس اوراق بهادار است، عملاً به فاصله‌گرفتن فرابورس از مفهوم بازار خارج از بورس انجامیده و این شرکت را به بورسی سازمان‌یافته مبدل کرده است. امری که منجر به محرومیت بازار سرمایه کشور از مزایای بازار خارج از بورس شده و ایرادات قانونی عدیده‌ای بر آن وارد است؛ درحالی‌که در حقوق آمریکا، بازار خارج از بورس از جنبه‌های گوناگون نظیر نحوه معاملات، معافیت‌های مالیاتی، کارمزدها و واسطه‌های اجرای معاملات، کاملاً متمایز از بورس اوراق بهادار است و بدین طریق شیوه‌های متنوع سرمایه‌گذاری را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می‌کند.