ماهیت و مبانی نظریه نقض قابل پیش بینی در فقه و حقوق ایران

در حقوق قراردادها، ازجمله آثار نقض قرارداد توسط یک طرف، حق طرف دیگر در تمسک به ضمانت اجراهای ناشی از نقض قرارداد می باشد. ولی زمان اعمال این حق اصولاً وقتی است که موعد اجرای قرارداد فرا رسیده و متعهد تعهدات قراردادی خویش را ایفاء ننموده باشد؛ اما گاهی پیش از فرارسیدن موعد اجرای تعهد، متعهدله به طور معقول و متعارف به این نتیجه می رسد که متعهد، به هر دلیل، نمی تواند یا نمی خواهد در موعد مقرر به تعهد خویش عمل کند. در این حالت، نظریه نقض قابل پیش بینی قرارداد به عنوان یک نهاد نوظهور در حقوق قراردادها مطرح می شود و به متعهدله این اجازه را می دهد که با استناد به این نظریه خود را از زیر بار مسوولیت قراردادی که در آینده با نقض مواجه خواهد شد رهایی بخشد و حسب مورد، اقدام به تعلیق یا فسخ قرارداد نماید. حال سوال اساسی این است که آیا در نظام حقوقی ایران، متعهدله می تواند قبل از فرارسیدن موعد اجرای قرارداد، به استناد این نظریه به ضمانت اجراهای ناشی از نقض قرارداد متوسل شود. به نظر می رسد با استدلال و استناد به قواعد و اصول مسلم حقوقی نظیر قاعده لاضرر، عقل و بناء عقلا و نیز مضمون شرط ضمنی می توان گفت همیشه لازم نیست تا متعهدله منتظر زمان اجرای تعهد باشد، سپس در صورت عدم اجرا، الزام متعهد را ازحاکم (دادگاه) تقاضا نماید و درصورت امتناع، اقدام به فسخ قرارداد نماید. بلکه گاهی با توسل به مفاد نظریه نقض قابل پیش بینی، حتی قبل از سررسید قرارداد، امکان فسخ قرارداد برای متعهدله قابل تصور است. در اینجا ضمن تبیین و تحلیل ماهیت این نظریه سعی می کنیم تا ثابت کنیم که مفاد این نظریه در حقوق ایران قابل توجیه است و می توان به پذیرش آن در فقه و حقوق ایران قائل شد.

The Nature and Bases of the Doctrine of Anticipatory Breach in Figh & Iranian Law

In the law of contract, one of the effects of contract breach by one party is right of another party in resorting to sanctions (remedies) resulting from the contract breach. But when this right is applicable that, on principle, the due date for performance of contract has been arrived and the promisor dose not performed his contractual obligations. But, occasionally, prior to the due date for performance of obligation, the promisee reasonably conclude that the promisor, for any reason, cannot or will not perform his obligation in due date. In this case ,the doctrine of Anticipatory Breach of Contract propound as a new legal establishment and it permits to the promisee, by Resorting to sanctions (remedies) of this doctrine, to gets rid of his obligations in the contract which will encounters with breach in the future and proportionately enterprises to suspension or termination of contract. The fundamental question is whether such doctrine, which it rsquo;s origin is Common Law system, can endowed with any position in Figh Iranian Law it means that, whether, in the Iranian legal system, prior to the due date for performance of obligation, the promise, by invoking to this doctrine, can be resorted to sanctions (remedies) resulting from breach of contract. It appears that it is not always necessary to promisee wait for the due date for performance of commitment, but the promisee could terminate the contract with recourse to the provisions of Anticipatory Breach even before the contract due date, in according to the incontrovertible legal and jurisprudential principles such as No Loss , wisdom base and themed implied term Rules. Here, we explaining and analyzing the nature of this theory, try to prove that this theory is justified in Iranian law, and also in Islamic jurisprudence (figh).