فطرت و فطریات از نگاه علامه طباطبائی و برایند آن در علوم انسانی

هدف: بازپژوهی چیستی و نشان دادن برایندهای فطرت در علوم انسانی، به عنوان یکی از پیش‌فرضهای انسان‌شناختی مهم در اندیشۀ اسلامی، از اهداف نوشتار حاضر بوده است. روش: پژوهش پیش رو در گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانه‌ای و در استنتاج دیدگاه، از روش توصیفی تحلیلی و در کارکردها و برایندها، از روش اجتهادی بهره برده است. یافته‌ها: نوشتار حاضر ضمن تبیین جامع‌ فطرت و امور فطری از نگاه علامه طباطبائی، برایند این مبنا را در سه حوزۀ معرفت‌شناختی، غایت‌شناختی و روش‌شناختی نشان داده است. نتیجه‌گیری: بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی، انسان موجودی فطرتمند است؛ به این معنا که از ساختمان ویژه و جنبه ثابتی برخوردار است که دین الهی با آن هماهنگ و بر اساس آن نازل شده است. علامه اگرچه به بخشی از امور فطری تصریح نکرده است، اما می‌توان امور فطری را به گونه‌ای جامع در سه حوزه بینش، گرایش و توانش دسته‌بندی و دیدگاه وی را در این باره بررسی کرد. بر اساس چنین نگاهی، فطرت می‌تواند چونان منبعی برای معرفت و معیاری برای سنجش آن و تنها راه حل چالش نسبیت در علوم توصیفی و هنجاری به شمار آید(حیث معرفت‌شناختی)؛ تکامل فطرت تنها یا مهم‌ترین غایت علوم انسانی اسلامی معرفی شود (حیث غایت‌شناختی) و همراهی نقل در کنار عقل و تجربه را برای شناخت انسان، ایجاب کند(حیث روش‌شناختی).