بررسی ناسازگاری علوم انسانی جدید با ساختارهای اجتماعی در جامعه ایران

هدف: علم جامعه‌شناسی در ایران، برای دستیابی به پویایی و کارایی مناسب با مشکلاتی مواجه است. این نا‌کارامدی را می‌توان با توجه به دستگاه مفهومی مرتون در جامعه‌شناسی علم تبیین کرد، که برای تبیین شرایط پویایی و کارایی نهاد علم، دو بُعد سازگاری فرهنگی میان نهاد علم و دیگر نهادهای اجتماعی و نهادینه شدن علم به عنوان یک نهاد اجتماعی را مورد تاکید فراوان قرار داده است. روش: تحقیق حاضر بر مبنای روش کیفی- اسنادی صورت پذیرفته است. یافته‌ها: سازگاری و همنوایی فرهنگی مطلوب میان ساختارهای اجتماعی ایران و نهاد علم جامعه‌شناسی و همچنین میان ارزشها و هنجارهای این دو بخش وجود ندارد. همچنین، سازگاری نامطلوب نهاد علم جامعه‌شناسی و نهادهای اجتماعی ایران موجب شده نهاد علم جامعه‌شناسی تا حدودی نهادمندی(هنجاری و شناختی) نامناسبی را درون ساختارهای اجتماعی احاطه‌کننده، به ویژه در میان مجموعه عناصر و سازمانهای درونی خود تجربه کند. نتیجه گیری: تا زمانی که عزمی ملی و انگیزه‌ای فراگیر برای حمایت ارزشی و هنجاری در ذهن و اندیشه افراد و ساختار اجتماعی- فرهنگی جامعه ایران به گونه‌ای مطلوب و گسترده به وجود نیاید، تولید، توسعه و پیشرفت علم جامعه‌شناسی با مشکلاتی همراه خواهد بود. همچنین تا وقتی نهادینه شدن علم جامعه‌شناسی در جامعه ایران بر اساس تمایزپذیری و تفکیک‌پذیری کارکردی درونی و مناسب تحقق نپذیرد، پویایی لازم را به دست نمی‌آورد. از این رو، راهکارها و راه‌حل‌هایی چون: «تبدیل انگیزه خواست علم به عنوان یک ارزش فرهنگی- اجتماعی» و «پیشرفت و توسعه همه‌جانبه جامعه بر مبنای دیدگاه اقتصاد دانش‌بنیان»، می‌تواند پویایی و کارایی لازم نهاد علم جامعه‌شناسی را درون ساختارهای اجتماعی جامعه ایران در پی داشته باشد.