شناسایی ظرفیت‌ها و کارکردهای مساجد در حوزه اقتصادی با استفاده از روش تحلیل مضمون

هدف: از صدر اسلام تاکنون، مساجد یکی از مهم‌ترین پایگاههای اعتقادی، اجتماعی و سیاسی بوده و نقش موثری در زندگی مسلمانان داشته است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی فرصتها و پتانسیلهای مساجد در زمینه‌های اقتصادی و ارائۀ راهکارهایی برای استفادۀ بهینه از این ظرفیتها بود. روش: در این مطالعه از روش تحلیل مضمون به عنوان رویکردی کیفی استفاده شده است تا با بررسی منابع دینی، دیدگاههای صاحب‌نظران و مطالعات پیشین، کارکردهای اقتصادی مساجد تحلیل شود. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد مساجد دارای 34 ظرفیت و کارکرد مهم‌اند. این موارد در سه دستۀ «آموزش مفاهیم اقتصاد اسلامی»، «کمک به فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی» و «کمک به نیازمندان» قابل تقسیم است. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مساجد علاوه بر نقش عبادی و اجتماعی خود، می‌توانند در حوزه‌های اقتصادی، همچون جمع‌آوری و توزیع منابع مالی(مانند زکات و صدقات)، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، ترویج فرهنگ کارآفرینی اسلامی و ایجاد فرصتهای شغلی، ایفای نقش کنند. همچنین مساجد می‌توانند بستری برای تقویت همبستگی اجتماعی و اقتصادی بین اعضای جامعه فراهم کنند. این پژوهش پیشنهاد می‌دهد با به‌کارگیری ظرفیتهای اقتصادی مساجد، به توسعۀ اقتصادی پایدار و عادلانه در جوامع اسلامی کمک شود.

identifying the economic capacities and functions of mosques using thematic analysis

since the dawn of islam, mosques have been one of the most important centers for religious, social, and political. this article explores the role and potential of mosques in strengthening the economy of islamic communities. the primary aim of this study is to identify the opportunities and capacities of mosques in the economic realm and propose strategies for optimizing the use of these capacities. the study employs thematic analysis as a qualitative approach to analyze the economic functions of mosques by examining religious sources, expert opinions, and previous studies. the findings reveal that mosques possess 34 significant capacities and functions, which can be categorized into three groups: &teaching islamic economic concepts,& &supporting economic activities,& and &aiding the needy.& the research results indicate that, in addition to their religious and social roles, mosques can play an active role in economic fields such as collecting and distributing financial resources (like zakat and charity), supporting small businesses, promoting islamic entrepreneurship, and creating job opportunities. furthermore, mosques can serve as a platform for strengthening social and economic solidarity among community members. this study suggests that utilizing the economic capacities of mosques can contribute to sustainable and equitable economic development in islamic societies.