دلالت‌های مبانی انسان‌شناختی اندیشه‌های اجتماعی مصباح یزدی در زمینه نقد اجتماعی

نگاه آسیب‌شناختی و انتقادی به جهان اجتماعی بخشی از مهم‌ترین وجوه تاملات نظری اندیشمندان اجتماعی شمرده می‌شود. هر چند در میان برخی از رویکردهای جامعه‌شناسان از قبیل تفهمی و پوزیتویستی مغفول مانده است.این مساله در میان اندیشمندان اجتماعی مسلمان جایگاه بالایی داشته است. آیت‌الله مصباح از جمله متفکرانی است که در این حوزه اندیشه‌وزی کرده و در آثار مختلف آن را پی‌گرفته است. این پژوهش تلاش می‌کند این مساله را بر مدار مبانی انسان‌انسان شناختی اندیشه اجتماعی آیت الله مصباح یزدی پی‌گیرد کند که بر اساس روش‌شناسی بنیادین و تحلیل محتوای آثار صورت می‌پذیرد. برخی از یافته‌ها عبارتند از: عقلانیت نقد اجتماعی، مدار مشروعیت در نقد اجتماعی، نقد اجتماعی اصلاح‌گریانه، قداست و وظیفه همگانی بودن نظارت و نقد اجتماعی. بحت و نتیجه‌گیری: منظومه معرفتی وحیانی آیت‌الله مصباح نسبت به انسان و امتداد منطقی این مبادی در نظریه‌های اجتماعی ایشان، نقد اجتماعی ایشان در عرصه فرهنگ و جامعه را نسبت به دیگر نظریه‌ها متمایز می‌سازد و مرز بین نقد واقعی و ثمر بخش اصلاح‌گرایانه نسبت به کنش‌های اجتماعی، و نقد غیر اصلاح‌گرایانه را نمایان می‌سازد.

the implications of the anthropological foundations of ayatollah mesbah yazdi’s social thoughtsin the field of social criticism

aim: the pathological and critical view of the social world is considered one of the most important aspects of the theoretical reflections of social thinkers; although it has been neglected among some approaches of sociologists, such as verstehen and positivism. this issue has had a high position among muslim social thinkers. ayatollah mesbah is one of the thinkers who have thought in this field and followed it in various works. the main purpose of the research is to follow up on this issue based on the anthropological foundations of ayatollah mesbah yazdi’s social thought. method: the present research was conducted based on fundamental methodology and content analysis of the works. results: some of the findings are: the rationality of social criticism, the scope of legitimacy in social criticism, reformist social criticism, the sanctity and duty of universality of monitoring and social criticism.   conclusion: ayatollah mesbah’s epistemological and revelatory system towards man and the logical extension of these principles in his social theories differentiate his social criticism in the field of culture and society from other theories, and it shows the difference between real productive reformist criticism and non-reformist criticism