نظریه فطرت و کاربست الهیاتی آن از منظر حکیم شاه آبادی و جان کالوین

هدف: فطرت، یکی از کلیدواژه‌های مهم برای ورود به ساحت انسان است که در آموزه‌های دینی و علوم گوناگون، همچون منطق، فلسفه، کلام و عرفان، بررسی شده است. پژوهش حاضر، به منظور بازشناسی کارکردهای فطرت در حوزۀ معرفت‌شناسی بر اساس نظام فکری حکیم شاه‌آبادی و جان کالوین انجام شد. هدف این پژوهش با توجه به قرابتِ موضوعی(اعتقاد پیشینی به خداوند) که میان نظرات این دو اندیشمند وجود دارد، تحلیل دیدگاه آنان در این موضوع و بررسی وجوه اشتراک و افتراق آنها بوده است. روش: روش انجام این پژوهش، توصیفی، تحلیلی- تطبیقی بوده است. یافته‌ها: یافته‎های پژوهش در وجوه اشتراک؛ شهودی و درونی بودن معرفت فطری، دایتگری معرفت فطری، تاثیر گناه بر معرفت فطری، تفکیک میان طبیعت و فطرت و خلقت انسان به صورت پروردگار ودر وجوه افتراق؛ اختلاف نظر در ماهیت انسان، سبک نظریه‌پردازی و جبر و اختیار بود. نتیجه‌گیری: با رویکرد تطبیقی، روشن شد که نظریه‌پردازی حکیم شاه‌آبادی در حوزۀ کارکردهای معرفت‌شناختیِ فطرت، به دلیل گستره، ثُبات، عمق و استدلال نظریه، بر نظرات جان کالوین برتری دارد و دارای غنای علمی و آثار معرفت‌شناختی بیشتری است.

a comparative study of the epistemological functions of fitrah from the perspectives of hakim shahabadi and john calvin

fitrah (innate human nature) is one of the key concepts for understanding the human sphere, which is examined in various religious teachings philosophy. this study aims to identify the functions of fitrah in the field of epistemology based on the intellectual systems of hakim shahabadi and calvin using a descriptive, analytical, and comparative method. considering the similarities between the views of these two thinkers, the objective of this research is to analyze their perspectives on this matter and examine their commonalities and differences. some of the findings of this study are as follows: the intuitive and internal nature of innate knowledge, the guidance provided by innate knowledge, the impact of sin on innate knowledge, the distinction between nature and fitrah, and the creation of man in the form of god are among the commonalities and differences in their views on the nature of humanity, the style of theorizing, determinism, and free will are among the most important aspects of difference. the comparative approach revealed that hakim shahabadi’s theorization in the field of the epistemological functions of fitrah is superior to calvin’s views due to its scope, stability, depth, and argumentative reasoning, and it possesses greater scientific richness and epistemological impacts