کاربست معرفت فطری در شناخت اوصاف الهی از منظر دکارت و ملاصدرا

هدف: کاربست معرفت فطری در شناخت صفات خدا از دیدگاه صدرا و دکارت با نظامهای فلسفی مختلف، تلاش برای بازنمایی نقش فطرت در کسب معرفت یقین‌بخش و استخراج وجوه اشتراک و افتراق خداشناسی فطری در فلسفة اسلامی و فلسفة غرب با هدف دستیابی به معیار و مبنایی مستحکم در اثبات معناداری گزاره‌های الهیاتی و تکامل مباحث خداشناسی است. روش: در این پژوهش عقلی، به نگرش این دو اندیشمند به شناخت صفات خدا مبتنی بر ادراک فطری با روش توصیفی، تحلیلی پرداخته شد. یافته‌ها: مهم‌ترین وجوه اشتراک صدرا و دکارت در این زمینه، ابتنای شناخت اوصاف الهی بر معرفت فطری و بهره‌مندی از عقل و شهود در شناخت صفات خدا؛ و از جمله وجوه افتراق این دو اندیشمند، تفاوت در تعیین مصادیق اوصاف الهی و اقسام و گسترۀ صفات خدا می‌باشد. نتیجه‌گیری: وجود اختلاف در مبانی فلسفی و معرفت‌شناختی نظیر اصالت وجود، اعتقاد به علم حضوری و به کار‌گیری ابزار وحی و شهود عرفانی در کنار عقل در فلسفۀ صدرا و نیز اصالت مفهوم، عدم شناخت علم حضوری و به کارگیری صرف عقل یا شهود عقلانی از جانب دکارت، در کنار رویکرد عرفانی صدرالمتالهین نسبت به صفات خدا در مقابل نگاه فلسفی و مقیاس صرفاً ریاضی دکارت در حوزۀ مباحث خداشناسی، این دو دیدگاه را متمایز گردانده است؛ اما اتفاق در برخی مبانی، موجب آرای مشترک و مشابهی در امکان شناخت فطری خدا و صفات او شده است.

the application of innate knowledge in the knowledge of divine attributes from the perspective of descartes and mulla sadra

purpose: the application of innate knowledge in recognizing god’s attributes from the perspective of sadra and descartes with different philosophical systems, an attempt to represent the role of nature in acquiring certain knowledge and extracting commonalities and differences in innate theology in islamic and western philosophy with the aim of achieving it is a solid criterion and basis in proving the significance of theological propositions and the evolution of theological topics. method: in this intellectual research, the attitude of these two thinkers to the recognition of god’s attributes based on natural perception was discussed with a descriptive and analytical method. findings: the most important aspects of sadra and descartes’ commonality in this field is the acceptance of knowledge of divine attributes over innate knowledge; benefiting from intellect and intuition in knowing the attributes of god and among the differences between these two thinkers is the difference in determining the examples of divine attributes, the types and extent of god’s attributes. conclusion: there is a difference in the philosophical and epistemological foundations such as the originality of existence, belief in present knowledge and the use of revelation tools and mystical intuition along with reason in sadra’s philosophy, as well as the originality of the concept, the lack of recognition of present science and the use of only reason or rational intuition on the part of descartes, along with the mystical approach of sadr al-mutalahin towards the attributes of god, in contrast to the philosophical view and purely mathematical scale of descartes, has differentiated these two views in the field of theology; however, the incident in some bases has led to common and similar opinions regarding the innate knowledge of god and his attributes.