تجلّی ذوق عرفانی امام خمینی(ره) در مباحث اسما و اعیان ثابته

هدف: هدف از نگارش این مقاله، بررسی، تحلیل و نقد تعلیقات امام خمینی(ره) بر مبنای ذوق عرفانی، بر فصول اسما و اعیان ثابتة مقدمۀ قیصری بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و بر اساس داده‌های کتابخانه‌ای بود. یافته‌ها: همان‌طور که کثرت معانی معقول در نگاه فلسفی صدرالدین شیرازی، بر حسب تعقّل ذات الهی در عقل حاصل می‌شود؛ همین کثرت در ذوق عرفانی امام، بر حسب شهود صاحبان مشاهده و اصحاب معرفت حاصل می‌شود. معیار ابن عربی در تمایز اسما از هم نیز به مذاق عرفانی امام خوش نمی‌آید. معیار امام بر حسب تجلّیاتی است که به قلب سالک می‌شود. امام معتقد است تجلّی در عوالم غیب و شهادت، بر حسب اسما و در حجاب آنهاست و از این نظر، ذات مقدس در جلوۀ اسما و صفات، تجلّیاتی در حضرت علمی دارد که اهل معرفت، تعیّنات این تجلّیات را اعیان ثابته می‌گویند. از منظر امام، عالم اعیان ثابته مانع ذاتی بودن ظهور نیست؛ بنابر این، حقایق این اعیان ثابته هم مانع ظهور ذاتی و تجلّی اسمایی و صفاتی نیستند؛ لذا حق تعالی بدون هیچ پرده‌ای، برای مخلوقاتش ظاهر و آشکار است. از منظر ذوق عرفانی امام، جعل هم متعلق به وجود نیست؛ زیرا حق تعالی وجود است و لذا جعل متعلق به ماهیت است. نتیجه‌گیری: تعلیقات امام خمینی بر فصول اسما و اعیان ثابتة مقدمۀ قیصری، نشان می‌دهد که امام به وجود معانی متعدد در تعریف ذوق عرفانی معتقد بود؛ یعنی ذوق عرفانی را در معانی و کاربست‌های مختلفی به کار می‌برد.

manifestation of imam khomeini’s mystical taste in the topics of names and fixed entities

aim: the aim of this article is to examine, analyze and criticize those kinds of expositions that imam khomeini wrote on the chapters of names and fixed entities of qaisari’s introduction, based on mystical taste. method: the method of this research was descriptive-analytical and based on library data. results: just as the multiplicity of rational meanings, in the philosophical view of sadr al-din shirazi, is achieved according to the intellect of the divine essence in the intellect, the same multiplicity is achieved in the mystical taste of the imam, according to the intuitions of the observers and the companions of knowledge. ibn arabi’s criterion in distinguishing names from each other does not suit the mystical taste of the imam; the criterion of the imam is in terms of manifestations that reach the heart of the seeker. imam believes that manifestation in the worlds of the unseen and witnessed is in terms of names and in their hijab, and for this reason, the holy essence is manifested in the manifestation of names and attributes in oneness, which is known by the mystics determinations of these manifestations as fixed entities. from imam’s point of view, the world of fixed entities does not prevent being essential of emergence, therefore, the truths of these fixed entities do not prevent essential emergence and manifestation of names and attributes, and therefore the almighty is visible and obvious to his creatures without any veil. from the point of view of imam’s mystical taste, creation does not belong to existence, because the supreme being is existence and so creation belongs to quiddity. conclusion: imam khomeini’s expositions on the chapters of names and fixed entities of qaisari’s introduction show that the imam believed in the existence of multiple meanings in the definition of mystical taste; that is, it used mystical taste in different meanings and applications.