بررسی تاثیر نوع جهان‌بینی(هستی‌شناختی) محمد شحرور در فهم قرآن

از مهم‏ترین عوامل تشکیل‏دهندۀ فضای حاکم بر اثر یک نویسنده، نوع جهان‏بینی ‏پدیدآورندۀ آن اثر است که اغلب رنگ و بوی خاصی به کلام و آثار او می‏دهد. محمد شحرور، نواندیش معاصر اهل سوریه، نظریه‌های جدید و جنجال‌برانگیزی در مهم‌ترین اثر خود، الکتاب والقرآن آورده است. هدف: هدف از نگارش این مقاله، واکاوی و دستیابی به فضای جهان‌بینی و زیست‌جهان محمد شحرور برای یافتن تاثیر نوع شناخت او از هستی و انسان بر فهم او از آیات قرآن بود. روش: روش این مقاله، توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای بود. یافته‌ها و نتیجه: نتیجۀ تحقیق نشان داد که شحرور، وجود را مبتنی بر تعامل دو جانبه می‌داند و از آن با عنوان «جدل ثنایی» و دیالکتیک موجودات نام می‌برد و از این اصل برای فهم آیات قران در موضوعات مرتبط با خلقت، زبان و معرفت انسانی بهره می‌گیرد. وی تحت تاثیر نظریۀ تکامل داروین، با نگرشی خاص به خلقت انسان، زبان انسانی و سیر تکاملی آن، معرفت انسانی و اقسام آن و رابطۀ قضا و قدر و نحوۀ ارتباطش با جبر و اختیار و حیطۀ آزادی انسان نظریات خاصی مطرح می‌کند. در تبیین نظرات خویش با واکاوی ریشۀ لغوی برخی واژه‌های قرآنی، سعی وافری برای مستند کردن آرای خود به آیات قرآنی مصروف می‌دارد. او برای تکامل زبان انسانی، چهار مرحلۀ تقلید، انباء، تجرید و انسان قدیم و انسان جدید را ذکر می‌کند و با تقسیم و تمایز بین «شیطان فعلانی» و «شیطان فیعالی» و همچنین بین «عقل اتصالی» و «عقل علمی»، تبیین خاصی از هر یک ارائه می‌دهد. شحرور، عناصر معرفت انسانی را حق و باطل، غیب و شهادت، سمع، بصر و فواد، قلب، عقل و فکر، بشر و انسان معرفی کرده؛ معرفت انسانی را به سه نوع فوادی، خبری و نظری تقسیم و تبیین می‌کند.

the effect of mohammad shahrour, s worldview (ontology) on his understanding of quranic verses

one of the most important factors forming the atmosphere of a writer’s work is the type of worldview of the creator of that work, which often gives a special color and smell to his words and works. mohammad shahrour is a contemporary thinker from syria who has brought new and controversial theories in his most important work al-kitab wal-qur’an.aim: the purpose of this article is to analyze the worldview of mohammad shahrour to find the effect of his understanding of existence and man on his understanding of quranic verses.method: descriptive-analytical method using library sources.the main question is, what effect did shahrour’s worldview and understanding of existence and man have on his understanding of the qur’anic verses? to answer this question, the article was organized in two parts. in the first part of the article, shahrour’s attitude towards the creation of existence, the beginning of human creation and the end of human creation and the effect of each of them on shahrour’s understanding and interpretation of the verses of the qur’an were examined, and in the other part, how his type of anthropology affected the field, the features of language, knowledge and human discretion in understanding the qur’an were explained.results and conclusion: the result of the research showed that shahrour considers existence to be based on two-way interaction, and he calls it &jadal sanaei& and the dialectic of beings, and from this principle to understand the verses of the qur’an in matters related to creation uses human language and knowledge. he is under the influence of darwin’s theory of evolution, with a special attitude towards human creation, human language and its evolution, human knowledge and its types, and the relationship between qada and qadr (dispensation) and how it is related to determinism and freedom and the scope of human freedom. in explaining his opinions by analyzing the lexical roots of some quranic words, tries hard to document his opinions with quranic verses. for the evolution of human language, he mentions the four stages of imitation, prediction, abstraction, and the old man and the new man, and by dividing and distinguishing between &fe,lani devil& and &fi,ali devil& as well as between &connective intellect& and &scientific intellect& it provides a specific explanation of each. shahrour introduces the elements of human knowledge: truth and falsehood, unseen and testimony, hearing, sight and knowledge, heart, intellect and thought, human and man, and divides and explains human knowledge into three types: factual, news and theory.