تحلیل و بررسی دیدگاه غزالی در تاویل آیات الهی

تاویل از دانشهای قابل توجه در علوم قرآنی، به خصوص تفسیر آیات الهی است و در بین مستشرقان با عنوان هرمنوتیک شناخته شده است. این دانش به خوانش عمیق و باطن‌گرایانه از متن قرآن منتج شده است. ابوحامد غزالی، اندیشمند و متفکر علوم اسلامی قرن پنجم(450 ق) کتاب مستقلی در حوزۀ علوم قرآنی تالیف نکرد، اما درآثارش به طور مکرر از آیات قرآن مدد جسته است. هدف: این نوشتار با بررسی آثار متعدد غزالی، رویکرد او را در تاویل آیات الهی همراه با نمونه‌هایی از مصادیق قرآنی، به خصوص آیۀ نور بیان کرده است. روش: جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای بوده و روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است. یافته‌ها: رویکرد غزالی در تاویل آیات الهی آنچنان که بایسته است، مورد توجه و عنایت مفسّران قرار نگرفته است. در این پژوهش، نظرات غزالی در حوزۀ تاویل، تحلیل و بررسی و نظر سایر مفسّران و اندیشمندان درآیات انتخابی طرح شد. برجسته‌ترین نظر تاویلی غزالی، مربوط به آیۀ نور است که این دیدگاه بر اساس نظرات سایر مفسّران بررسی شد. نتیجه‌گیری: فهم غزالی در تاویل آیات مبتنی بر دانش صوفیانه و سایر دانشها نیست، بلکه معقول وکاملاً منطقی و دور از گرایشهای مختلف است.

analysis and investigation of ghazali’s point of view in the interpretation of divine verses

interpretation is one of the significant sciences in quranic sciences, especially the interpretation of divine verses, and it was known as hermeneutics among orientalists. this knowledge has resulted in a deep and esoteric reading of the text of the quran. abu hamid al-ghazali, a thinker of islamic sciences of the fifth century (450 ah), did not write an independent book in the field of quranic sciences, but in his works, he frequently sought help from the verses of the quran. aim:  the purpose of this article is to examine ghazali’s numerous works, his approach to the interpretation of divine verses, along with examples of quranic examples, especially the light verse. method: the method of collecting materials in this research is library and the research method is descriptive and analytical. results: the findings of ghazali’s approach in the interpretation of the divine verses have been discussed by more commentators. in this research, ghazali’s opinions in the field of interpretation were analyzed, examined and the opinions of other commentators and thinkers were proposed in selected verses. the most prominent comment of ghazali’s interpretation is related to ayah noor, which was analyzed based on the opinions of other commentators. conclusion: it can be concluded that ghazali’s understanding in the interpretation of verses is not based on sufi knowledge or other knowledge, but it is reasonable and completely logical and far from different tendencies.