نظریۀ اسلامی پیشرفت معنوی بر اساس مبانی انسان‌‌شناختی علامه طباطبایی

هدف: نظریات در باب پیشرفت، به ویژه در بعد معنوی، شامل اصول و مبانی ارزشی در حوزۀ مناسبات انسانی و متاثر از مبانی انسان‌شناختی به عنوان عامل و هدف معنویت است. بنابر این، هویت و عقلانیت تعریف‌شده برای انسان، بر مبانی نظریۀ پیشرفت معنویت تاثیرگذار است و هرگونه نظریه‌پردازی و الگوی اثباتی در این زمینه، مبتنی بر حوزه‌های ارتباطی انسان و همچنین شناخت نظام علّی و معلولی حاکم بر این مناسبات است. بر این اساس، هدف از انجام این پژوهش، کشف نظریۀ اسلامی پیشرفت فرهنگی در بعد معنویت بر اساس مبانی انسان‌شناختی علامه طباطبایی بود. روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش حکمی- اجتهادی، به دنبال کشف نظریۀ اسلامی پیشرفت معنوی بود که همان تبیین علّی روابط میان مبانی انسان‌شناختی و اصول بایسته نظام معنوی است و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‏ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شد. یافته‌ها: مبانی انسان‌شناختی اسلامی با بیان نظریۀ فطرت و عقلانیت اسلامی و نگاه تشکیکی به مراتب وجودی انسان و اصل ذوابعاد بودن و اثبات حرکت جوهری و نیز اصل اجتماعی بودن انسان، ضرورت وجود معنویت در زندگی فردی و اجتماعی و ابتنای آن بر فطرت و لزوم تحقق عقلانی و وحیانی معنویت و در نهایت، ضرورت ایجاد جامعۀ معنوی را اثبات می‌کند. نتیجه‌گیری: ابتنای نظریۀ پیشرفت معنویت بر مبانی انسان‌شناختی علامه، این نظریه را به صورت همه‌جانبه و در تمام ابعاد مورد نیاز زندگی انسان تدوین می‌کند و با ایجاد زمینه برای حیات طیبه و گوارای انسانی، موجبات تعالی و تقرّب الهی و سعادت دنیوی و اخروی او را فراهم می‌کند.

islamic theory of spiritual progress based on the anthropological foundations of allameh tabatabai

objectives: theories about progress, especially in the spiritual dimension, include value principles and foundations in the field of human relations are influenced by anthropological foundations as a factor and goal of spirituality. accordingly, the purpose of this study is to discover the islamic theory of cultural progress in the field of spirituality based on the anthropological foundations of allameh tabatabai. method: the present study, using ijtihad jurisprudential method, seeks to discover the islamic theory of spiritual progress. results: islamic anthropological principles by expressing the theory of islamic nature and rationality and skeptical view of human existence and the principle of being dimensional and proving the movement of substance as well as the principle of sociality of human beings, the necessity of spirituality in individual and social life and its basis on nature and the necessity of rational realization. revelation proves spirituality and ultimately the necessity of creating a spiritual community. conclusion: the theory of the development of spirituality based on the anthropological foundations of allameh, compiles this theory comprehensively and in all the necessary dimensions of human life, and by creating the ground for a good and enjoyable human life, provides the causes of divine excellence, approach to god, and worldly and hereafter happiness.