نظام انضباط فکری در قرآن کریم و کاربست آن در دانشگاه اسلامی

انضباط فکری ترکیبی نو و بدیع، ناظر بر نظم و انضباط در حوزۀ تفکر است و به اندیشۀ کنترل‌شده و سنجیده نظر دارد. هدف: هدف از نگارش این مقاله، تبیین ساختار نظام‌مند انضباط فکری در قرآن بود. روش: پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیل محتوا و با استناد به آیات قرآن نگاشته شده است. یافته‌ها: گزاره‌های مرتبط با انضباط فکری در قرآن، در چهار بخش مبانی(لزوم شکرگزاری منعم، تمایز از سایر موجودات، ممانعت از ورود به دوزخ‏، مسئولیت اعضا، برتری اهل تفکر، پلیدی بی‌خردان، سقوط به جایگاه بدترین موجود)، مقدمات(ایجابی: تقوا، حلم و بردباری؛ سلبی: پیروی از امیال، کثرت‌گرایی، شخصیت‌گرایی، تقلید کورکورانه)؛ الزامات(آزادی اندیشه، احترام به آرا و اندیشه‌ها، پرسشگری، حقیقت‌جویی، علم) و موانع(تهدید، ترس، عجله و شتابزدگی، حب و بغض، خشم و غضب) تشریح و تبیین شده است. نتیجه: فکر صحیح در قرآن دارای ساختاری نظام‌مند شامل هر چهار رکن اساسی یک شبکۀ نظام‌مند است. کاربست این پژوهش در تربیت دینی دانشجویان، به خصوص در سالهای ابتدایی ورود به دانشگاه، می‌تواند تحولی عظیم در روش تفکر آنان ایجاد کند و آنان را به سمت رشد و تعالی فکری سوق دهد.

Systematic Structure of Intellectual Discipline in the Qur’an and Its Application in Islamic University

Objectives: Intellectual discipline is a new and innovative combination of discipline in the field of thinking and looks at controlled and measured thought. Aim : The purpose of this article is to explain the systematic structure of intellectual discipline in the Qur’an. Method: The present study has been written by content analysis method and with reference to Quranic verses. Results : Statements related to intellectual discipline in the Qur’an are explained in four parts: Basics (necessity of thankfulness, distinction from other beings, prevention of entering hell, responsibility of members, superiority of thinkers, foolish filthiness, falling into the position of the worst being); Prerequisites (positive: piety, forbearance, and negative: following desires, pluralism, personality, blind imitation); Requirements (freedom of thought, respect for opinions and ideas, questioning, truthseeking, science); And the obstacles (threat, fear, haste, love and hate, anger and rage). Conclusion: Correct thinking in the Qur’an has a systematic structure that includes all four basic elements of a systematic and systematic network. The application of this research in the religious education of students, especially in the early years of entering the university, can create a great change in their way of thinking and lead them to intellectual growth and excellence.