ماهیت مدل و مولفه‌های مدل‌شناختی در تولید علوم انسانی اسلامی

هدف: هدف از این مقاله طراحی مدل و مدلسازی به عنوان گامی مهم در پیشبرد ادبیات بحث علم دینی و تحقق عملی پروژه علوم انسانی اسلامی بوده است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است که مطالب آن به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. یافته‌ها: مدل به لحاظ مفهومی، مجموعه‌ای منسجم و هماهنگ از مبانی، پیش‌فرضهای متافیزیکی و فلسفی علم و به لحاظ منطقی و روش‌شناختی، مشخص کننده و در بردارنده عناصر و مولفه‌های روش‌شناختی تولید علم است. مولفه‌های مدل‌شناختی به دو دسته عام و خاص قابل تقسیم‌اند. مولفه‌های عام با توجه به عناصر مقوّم تعریف مدل، سه مولفه تبیین مبانی و بنیاد‌های نظری، تبیین صحیح روش‌شناسی و نظامندی و انسجام مراحل و عناصر دخیل در تکون معرفت‌اند. مولفه‌های عام فرعی، مجموعه مولفه‌های مدل‌شناختی مستخرج و قابل ارجاع به مولفه‌های اصلی‌اند؛ از جمله: تبیین جایگاه عقل و تجربه در تولید علم دینی، نقش محقق و کنشهای انسانی، تنوع منابع معرفتی و تکثّر روش‌شناختی، ارزش‌پذیری نظام علم. مولفه‌های خاص مدل‌شناختی نیز تامین‌کننده وجه اسلامیت مدل می‌باشند. نتیجه‌گیری: مطالعه تطبیقی و دقیق الگوها و نظریات داخلی و خارجی و بررسی مهم‌ترین چالشها و محلهای نزاع در علم دینی، به طراحان مدل در استکشاف مولفه‌های تکون علم دینی و اجماع نظری برای اتخاذ طرحی بایسته در فرایند مدلسازی یاری می‌رساند

Modeling Components in Islamic Humanities Production Project

Objectives: Model design and modeling is an important step in advancing the literature of religious science discussion and the practical realization of the Islamic Humanities Project.  Method: The present study is a descriptiveanalytical one whose contents are collected by library method. Results : Conceptually, the model is a coherent set of principles, metaphysical and philosophical presuppositions of science, and logically and methodologically it defines and incorporates the methodological elements and components of science production. Modeling components can be divided into two general and specific categories. According to the elements of the model definition, General components are three components of explanation of theoretical foundations; proper explanation of methodology; systematicity and coherence of steps and elements involved in the evolution of knowledge. The general subcomponents are a set of model components that are extractable and referable to the main components. These include explaining the place of reason and experience in the production of religious science, the role of researcher and human actions, the diversity of epistemological and methodological plurality, the value of the scientific system, and so on. Specific modeling components also support the Islamic model of Islam. Conclusion: A detailed and comparative study of internal and external patterns and theories, and the examination of the most important challenges and locations in religious science, will assist model designers in developing the necessary components of theoretical and theoretical societal heuristics in adopting an appropriate plan in the modeling process.