ظرفیت‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای علوم قرآن و حدیث (مطالعۀ موردی تحلیل محتوا)

هدف: تکنیک روش تحلیل محتوا از جمله مطالعات میان‌رشته‌ای علوم قرآن و حدیث در دورۀ اخیر است که از حوزۀ علوم اجتماعی به عرصۀ مطالعات قرآنی حدیثی راه یافته و با هدف ارائۀ چارچوب منسجم و مدل منطقی در مطالعات با شیوۀ تحلیلی ساختاری، متون دینی را پردازش می‌کند. این مقاله در سه بخش اصلی به معرفی، مبانی و کارکردهای روش تحلیل محتوا در مطالعات متون دینی به عنوان یکی از ظرفیتهای مطالعات میان‌رشته‌ای علوم قرآن و حدیث پرداخته است. روش: این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی، ظرفیتها و کارکردهای روش تحلیل محتوا را در مطالعات علوم قران و حدیث بررسی کرده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: مهم‌ترین یافته‌های این مطالعه از رهگذر استخراج مبانی مطالعات میان‌رشته‌ای تحلیل محتوا این است که روش تحلیل محتوا از دو مبنای خاص روش‌شناختی و معرفت‌شناختی برخوردار است. کثرت‌گرایی و ترکیب همگرایانه از مهم‌ترین مبانی روش‌شناختی روش تحلیل محتواست. همچنین پرهیز از یکسونگری در قبال پدیده‌ها و متون، از جمله مبانی معرفت‌شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای تحلیل محتواست. کاربست این روش در متون دینی دارای کارکردهای متنوّعی از جمله تنقیح مطالب، پایایی، تقلیل‌گرایی، نگرش چند سطحی، لایه‌شناسی متون، مقایسۀ متون مشترک و از همه مهم‌تر، تخریج مدل منطقی است که از طریق این کارکردها می‌توان مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم قرآن و حدیث را توسعه و تعمیم بخشید.

Capacity of Interdisciplinary Studies of Quran and Hadith (Case Study of Content Analysis)

Objectives: The technique of content analysis methodology is considered as an interdisciplinary study of Quranic and Hadith sciences in the recent period, which has come from the field of social sciences in the field of Quranicetymological studies. In order to provide a coherent framework and logical model in studies with analytic The structure of religious texts is being processed. This paper, in three main sections, introduces the foundations and functions of the content analysis method in religious texts studies as one of the interdisciplinary capacities of Quran and Hadith sciences.  Method: This paper, using descriptiveanalytical method, studies the capacities and carers of the method of content analysis in the studies of Quranic and hadith sciences.  Results and Conclusion: The most important findings of this study, through the extraction of the foundations of interdisciplinary study of content analysis, are that content analysis method has two specific methodological and epistemological bases. The pluralism and the convergent combination of the most important methodological foundations of the content analysis method, as well as the avoidance of oneway relation to phenomena and texts, are the epistemological foundations of interdisciplinary content analysis. The application of this method in religious texts has a variety of functions, including compilation, reliability, reducibility, multilevel attitude, laminarogy of texts, and comparison of common texts and, most importantly, the degradation of the logical model through which interdisciplinary studies in science The Quran and hadith have been developed and generalized.