صدر الدین محمد دشتکی و مسئله اصالت وجود یا ماهیت

مساله‌ اصالت وجود یا ماهیت، ‌قبل‌از ملاصدرا به شکلی غیر‌مستقل در لابلای کلمات بزرگان اشاره شده است. مشهور آن است که اشراقیان قائل به اصالت ماهیت و مشائیان قائل به اصالت وجودند. صدرالدین دشتکی شیرازی (903ق) ‌به‌عنوان سردمدار مکتب فلسفی شیراز، در حاشیه‌ جدید خود بر شرح تجرید قوشچی، به کرات پیرامون اعتباریت وجود، مطالبی بیان کرده است که حاکی از غلبه‌ اندیشه‌ اصالت ماهیت بر نظام فکری ایشان است. او با پیروی از شیخ ‌اشراق، چند دلیل بر اعتباری بودن وجود بیان کرده است. اعتقاد به اعتباری بودن وجود، لوازم متعددی را در پی داشته است؛ از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: مجعول حقیقی، ماهیت است؛ حقیقت واجب‌تعالی نه وجود است و نه ماهیت؛ شیء خارجی با موجود متحد است و نه با وجود؛ تشخص وابسته به نحوه‌ ادراک است، نه به وجود. بررسی ادله‌ ایشان نشان داد که جمیع براهین ایشان بر اثبات این مدعا مخدوش بوده و به تبع آن، لوازم متعددی که بر این مبنا پایه‌گذاری شده بود نیز مخدوش خواهد بود.

the sadr al-din muhammad dashtaki, on the ontological primacy of existence or quiddity

the problem of the ontological primacy of existence or quiddity was mentioned in the works of philosophers before mulla sadra, but not as a distinct and independent problem. it is said that the illuminationist philosophers insisted on the ontological primacy of quiddity but the peripatetics emphasized that of experience. in his commentary on the qushchi’s commentary on tajrid, sadr al-din muhammad dashtaki (d. 1524), the founder of the shiraz philosophical school, repeatedly implied the primacy of quiddity. things. following shahab al-din yahya suhriwardi, dashtaki provides arguments in favor of existence to be mentally posited. in other words, the real created thing is quiddity. the reality of god (the necessary existent) is neither existence nor quiddity. the real things are united with essence not existence. in addition, individualation is based on the mode of our conception, not on existence. in this paper, first, i examine his arguments in this relation, and then i show that neither those arguments nor their implications are valid.