بررسی وحدت مدینه‌ ملاصدرا باتوجه به مفهوم پولیتِیا نزد ارسطو

پولیتِیا درنظر افلاطون و ارسطو به‌منزله‌ پسوخه (نفس) یا صورتِ پولیس است. نزد ارسطو، پولیتِیا بُن و «اساس»ی است که مبتنی بر آن، قوه‌‌ حاکم و نوع حکومت، قوا و عناصر حکومتی، نحوه‌‌ توزیع آنها و حد بهره‌مندی هریک از قدرت، و غایت و هدف کل پولیس یا اجتماعات آن تعیین می‌شود. پولیتِیا نزد ایشان به‌منزله‌‌ پاسخ به مساله‌‌ وحدتِ پولیس بوده است و با آن، وحدت میان پولیس (شهر)، پولیتِس (شهروند)، پولیتِئوئُو (کنش شهروندی) و پولیتیکوس (سیاست‌مدار) حاصل می‌شود. نزد ملاصدرا حکمت مدنی، حکمت منسوب به مدینه است و انسان مدنی مفهومی مشکک است که از اهل مدینه تا رئیس مدینه را شامل می‌شود. با توجه به ابتنای حکمت متعالیه بر اصالت وجود و وحدت تشکیکی آن، مساله‌‌ بررسی حاضر، مساله‌‌ وحدت مدینه نزد ملاصدرا است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی‌تطبیقی با ماهیت روش کتابخانه‌ای انجام شده و متناسب با آن، مفهوم پولیتِیا به‌عنوان مفهوم مرکزی پژوهش قرار گرفته و از استعاره‌‌ نفس به‌عنوان حدّ وسط برای نزدیک شدن به مفهوم پولیتِیا بهره گرفته شده است. سپس حکمت مدنی ملاصدرا در نسبت با معنای تفصیلی پولیتِیا در سه بخش نوع حکومت و قوه‌‌ حاکم، تعیین و تنظیم نسبت قوا با یکدیگر و غایت مدینه بررسی شده است. درنتیجه، وحدت امر معاش و امر معاد نزد ملاصدرا به‌منزله‌‌ پولیتِیای مدینه‌‌ او اعلام شده است. اهمیت این پژوهش ازآن‌رو است که می‌تواند به بررسی آرای فلاسفه‌‌ اسلامی در حکمت عملی در نسبت با علوم انسانی کمک کند و زمینه‌ای برای بررسی تفصیلی مدنیّت، سیاست و قانون در حکمت متعالیه باشد.

a comparative analysis of mulla sadra’s theory of the unity of the city (polis) and aristotle’s concept of politeia

according to plato and aristotle, politeia (πολιτεία) is the soul (ψυχὴ; psyche) or form of the city (πόλις) and serves to address the problem of the unity of the city. the unity of the city (polis), its citizens (πολίτης; polites), citizen action (πολιτεύω; politeuo), and statesmen (πολιτικός; politikos) is achieved through politeia. according to aristotle, politeia is the foundation and constitution that determines the type of government and ruling power, the regulation of government offices and checks and balances of power, and the purpose (τέλος) of the city and its communities.according to mulla sadra, civil wisdom (ḥekmat-e madani) belongs to the city (madinat), and civil man is a gradated concept that includes everyone from the people of the city to the ruler. considering the principles of transcendental philosophy, the ontological primacy of existence, and the gradated unity of existence, this study aims to explore the unity of the city based on mulla sadra’s civil wisdom. the research benefits from an analytical comparative method adapted to the library research method. politeia is considered the central concept, and the metaphor of psyche (soul) is used as a medium to approach the concept of politeia. mulla sadra’s civil wisdom is investigated in three parts, in terms of the detailed meaning of politeia, according to its definition in aristotle’s book of politics.the article indicates that mulla sadra declares the unity of the livelihood (ʾal-maʿāš) principle and the resurrection (ʾal-maʿād) principle as the politeia of his city. this research is significant as it aids in investigating the opinions of islamic philosophers in practical wisdom concerning the humanities and serves as a basis for detailed explorations of civility, politics, and law in the transcendental philosophy.