هویت تفکر فلسفی یونانی در نزد شیخ اشراق

متفکران عالم اسلام همواره به هویت تفکر یونانی توجه کرده اند و عملکردواحدی نسبت به آن نداشتند. عارفان مسلمان ندای دوگانگی تفکر ایمانی با یونانی را سر دادند و نسبت به نفوذ فلسفه ی عقلانی در دنیای اسلام هشدار دادند، ولی برخی دیگر با بحث های نظری، سعی کرده اند غیرحقیقی و ابتربودن نگاه عقل مستقل بشر را اثبات کنند. سهروردی که موسس حکمت اشراق است، میان تفکر یونانی ارسطویی (که بر قیاس برهانی مبتنی است) و حکمای ماقبل ارسطو تفکیک برقرار می کند و مدعی می شود که حکمت یونان باستان شاخه ای از خمیره ی ازلی حکمت اشراقی است که به افلاطون الهی ختم شده است. از دیدگاه وی خمیره ی ازلی حکمت راستین که شامل مشاهده ی قلبی انوار قاهره ی عالم غیب از راه تهذیب نفس است، در آثار بزرگان یونان باستان (به خصوص افلاطون) به زبان رمز ارائه شده است. به نظر سهروردی، حکمتِ بحثیِ ارسطو تاریک است و نمی تواند علم راستین را در اختیار بشر قرار دهد. البته وی علیرغم انکار حقیقی بودن راه برهانی ارسطو، آن را برای تعلیم حکمت اشراقی به مبتدیان مفید می داند و سعیمی کند روش و برخی اصول آن را نقد کند. نوشتار حاضر با روش تحلیلی سعی دارد جایگاه عقل خوداتکای ارسطویی را در دیدگاه شیخ اشراق جستجو کند و از این طریق، به شناسایی هویت حکمت اشراق کمک کند.

“the identity of greek philosophical thoughtˮ in the eyes of sheikh ishraqh

the identity of greek thought has always been considered by the thinkers of the islamic world and they did not have a single function towards it. the muslim mystics have spoken about a dichotomy between faith and greek thought and warned against the influence of rational philosophy in the islamic world, but some others have tried to prove the unreality and primitiveness of the view of independent human reason with theoretical discussions. sohrawardi, as the founder of the wisdom of ishragh, distinguishes aristotelian greek thought based on an argumentative analogy from pre-aristotle philosophers, claiming that ancient greek philosophers were a branch of the eternal dough of enlightenment wisdom that ended in plato, as a divine philosopher. in sohrawardi’s view, the eternal dough of true wisdom, which includes the heart-watching of the light of cairo of the unseen world through the purification of the soul, is presented in the works of the greats of ancient greek (especially plato) in code language. according to sohrawardi, aristotle's discursive wisdom is dark and cannot provide true knowledge to mankind. of course, despite denying the authenticity of aristotle's method of proof, he considers it useful for teaching the wisdom of ishragh to beginners and tries to criticize its method and some of its principles. the present article tries to find the place of aristotelian self-reliance reason in the view of sohrawardi with an analytical method, and in this way, helps to identify of the wisdom of ishragh.