مقایسه ی رابطه ی عقل جزوی و کلّی از دیدگاه مولانا با تفکّر اوّلیه و ثانویه از دیدگاه گابریل مارسل

توجه به انواع و مراتب عقل که ابزار شناخت در فلسفه و عرفان است، از قرن‌ها پیش مطرح بوده است. در این میان، مولانا نیز بر جایگاه و اهمّیت عقل و تمایز انواع آن تاکید داشته است. با دقت در مثنوی می‌توان دریافت که عقل جزوی و کلّی، شباهت های قابل تامّلی با تفکّر اوّلیه و ثانویه‌،که گابریل مارسل، فیلسوف فرانسوی مطرح کرده است، دارند. مارسل دو سنخ تفکّر را از هم متمایز می‌کند؛ یکی تفکّر اوّلیه که ناظر به مسائل است و دیگری تفکّر ثانویه که ناظر به رازهاست. پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیلی-مقایسه‌ای انجام شده و نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که مولانا و مارسل از دو دریچۀ متفاوت یعنی اولی عرفانی و دومی فلسفی، دریافته‌اند که حقایق ماورائی را از طریق تجربه و شهود واز طریق مواجهه می‌توان دریافت که در نهایت با معرفتی حیرت‌زا کشف می‌شوند. همچنین تقسیمات دو سنخی برای معرفت، آثار و نتایج اخلاقی دارد که البته هدف مارسل،کارکردهای اخلاقی و معنوی آنها مورد نظر بوده، ولی هدف مولانا رسیدن و پیوستن به حقیقت و اصل وجود است و عمل اخلاقی در مسیر معرفت به امور ماورائی، وسیله‌ای برای نیل به این حقیقت است. مولانا و مارسل در این تقسیم‌بندی‌ها، فلاسفه را به جهت استفاده از ابزار مادی درفهم امور ماورائی، مورد نقد قرار داده‌اند؛ با این حال در مورد امور ماورائی مولانا معتقد است، مسیر طریقت باید به مدد یک پیر واصل طی شود اما چنین مسئله‌ای در تفکر مارسل که فیلسوف است، مشاهده نمی‌شود.

comparison of the relation of partial and general intellect from rumi's viewpoint to primary and secondary reflection from gabriel marcel's viewpoint

paying attention to the types and levels of intellect as a means of knowledge has been prominent in philosophy and mysticism for centuries. in the meantime, rumi has emphasized the position and importance of intellect and the distinction of its types. surveying of masnavi can reveal that there is a striking resemblance between partial and general intellect and primary and secondary reflection proposed by the french philosopher gabriel marcel. marcel distinguishes between two types of thinking; one is the primary thinking that looks at issues and the other is the secondary thinking that looks at mysteries. the present study has been done in a descriptive-comparative manner and the results show that rumi and marcel, through two different perspectives, the first mystical and the second philosophical, have realized that transcendental truths can be obtained through experience and intuition, can be realized through confrontation and ultimately, they are unveiled by astonishing knowledge. the two types of divisions for knowledge have moral effects and results. in this regard, marcel's goal is the same moral and spiritual functions, but for rumi, the goal is to reach and join the truth, and moral action in the path of knowledge towards transcendent is a means to achieve this truth. in these divisions, rumi and marcel criticize philosophers for their use of material means to understand the transcendental; however, regarding the transcendental affairs, rumi believes that in the mystic path, one should resort to an old man to reach knowledge; but the same is not found in marcel's thought as a philosopher.