بررسی و تحلیل تاثیر و کاربست رویکردهای غربی در خوانش متن دینی در اندیشه‌ی محمد ارکون

محمد ارکون (1928-2010م) روشنفکر مسلمان، با هدف بازنگری و دگردیسی در فهم متن دینی و ارائه‌ی راهکارهایی برای برون‌رفت از انحطاط تمدن اسلامی، پروژه‌های «نقد عقل اسلامی»، «اسلام‌شناسی کاربردی» و سرانجام، طرح «عقل سنجش‌گرای آینده‌نگر» را مطرح کرد. طرح‌واره‌ی اصلی وی، همان نقد عقل اسلامی است؛ اما روش‌شناسی رسیدن بدان، اسلام‌شناسی‌کاربردی است. پروژه‌های ارکون یکی از نخستین پروژه‌های جهان اسلام-عرب است که براساس رویکردهای جدید غربی، به خوانش متن دینی پرداخته‌اند.روش تحقیق و پرسش‌ها: این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی تاثیر و کاربست رویکردهای غربی در خوانش متن دینی در اندیشه‌ی محمد ارکون می‌پردازد. پرسش‌های مدنظر این پژوهش عبارت‌اند از: مهم‌ترین رویکردهای کاربردی ارکون برای خوانش متن دینی چیست؟ هدف ارکون از کاربست رویکردهای مختلف غربی برای خوانش متن دینی چیست؟ رویکردهای موردتوجه ارکون در پروژه اسلام‌شناسی کاربردی چیست؟از اهداف این پژوهش، بررسی رویکردهای غربی موردتوجه ارکون در زمینه‌ی خوانش متن دینی و بررسی تاثیر و کاربست مصداقی رویکردهای غربی در پروژه‌ی اسلام‌شناسی کاربردی ارکون است.یافته‌ها: پروژه‌های ارکون، به‌ویژه اسلام‌شناسی‌کاربردی، دربرگیرنده‌ی مجموعه‌ای از رویکردهایی همچون ساختارگرایی، تبارشناسی، پساساختارگرایی، هرمنوتیک و... است. اهداف وی از کاربست رویکردهای مختلف غربی عبارت‌اند از: ارائه‌ی یک روش‌شناسی فعال و توانا در زمینه‌ی خوانش انتقادی متن ‌دینی، گسست ‌قطعی از نگاه جزم‌گرایانه و شرق‌شناسانه و جایگزین‌سازی این مطالعات با مطالعات مبتنی بر روش‌های پوزیتیویستی و فیلولوژی سنتی.ازمیان همه‌ی رویکردهای کاربردی ارکون در زمینه‌ی خوانش متن ‌دینی، سه رویکرد نمود بسیاری در اندیشه‌ها و پروژه‌های وی دارند: نخست، رویکرد زبانی-نشانه‌شناسی برای بررسی عصرتاسیسی؛ دوم، رویکرد دیرینه‌شناسی فوکویی برای خوانش اندیشه‌ی مدرن معاصر اسلام-عرب؛ سوم، تحلیل تاریخی-جامعه‌شناسی برای مطالعه‌ی اسلام (به‌مثابه‌ی یک پدیده‌ی اجتماعی) و رویدادهای تاریخ اسلام پس از پیامبر(ص).

a study and analysis on the western approaches influence and application in religious texts reading in the thought of mohammed arkoun

mohammad arkoun (1928-2010) muslim intellectual, offered &islamic criticism& projects, &applied islamology& and finally the &critical rational future& project &negar& with the aim of reviewing and transforming the understanding of the religious text and offering solutions to overcome the decline of islamic civilization. his main scheme is the critique of islamic reason, but the methodology is applied islamology. arkoun projects are one of the first projects in the islamic-arab world, which have read the religious text based on new western approaches.research methods and questions: this study uses a descriptive-analytical approach to examine the impact and application of western approaches in religious texts reading in the thought of mohammad arkoun. the questions considered in this research are: what are the most important practical approaches of arkoun in religious texts reading? what is arkoun ’s aim using different western approaches to read religious texts? what are arkoun ’s approaches in the applied islamology project?the aims of this research is to study the western approaches considered by arkoun in the field of religious texts reading and to examine the impact and application of western approaches in the applied islamology project of arkoun.findings: arkoun projects in particular applied islamology include a set of approaches such as structuralism, genealogy, poststructuralism, hermeneutics, etc. his ultimate aim in applying various western approaches is to provide an active and capable methodology for critical of religious texts reading, definite break from dogmatic and orientalist perspectives and also to replace these studies with studies based on positivist methods and traditional philology.among all practical approaches of arkoun in the field of reading religious texts, there are three approaches that have many manifestations in his thoughts and projects: first, the linguistic-semiotic approach to the study of the foundational age, second, foucault’s paleontological approach to read contemporary islamic-arab modern thought and third, historical-sociological analysis for the study of islam as a social phenomenon and the events of the history of islam after the prophet (pbuh).