بدن، مراتب و ویژگی‌های آن از دیدگاه حکمت متعالیه

طبق دیدگاه صدرالمتالهین، نفسیت نفس به تعلق ذاتیِ آن به بدن است و به‌همین‌دلیل، نفس بدون بدن، نفس نیست. اکنون این سوال مطرح می‌شود که در صیرورت جبلّی وجود واحد انسان از عالم الهی به عالم عقل، مثال و ماده، در قوس نزول، و رجوع به غایت نهایی خود در قوس صعود، آیا بدن نیز در تمامی این عوالم وجودی، انسان را همراهی می‌کند، یا می‌توان مرحله‌ای را یافت که در آن، انسان فاقد بدن می‌شود؟ به‌عبارت‌دیگر، آیا با ورود نفس به عالم عقل و بلکه برتر از آن، نفس فاقد بدن می‌شود؟ این مقاله براساس مبانی وجودشناختی صدرایی، به بررسی حقیقت بدن پرداخته و در موضوع بدنِ عقلی، به دو نظریه اشاره کرده است. در نظریه‌ی اول، حقیقت بدن به قوه‌ی خیال بر‌می‌گردد و به‌دلیل حضور بارز یا کامنِ قوه‌ی خیال در تمام مراتب وجودی، انسان همواره بدن دارد و با بدن عقلی و اسمایی، به‌شکل صوَر تقدیریِ متناسب با آن نشئه‌ها همراه است. بنابر نظریه‌ی دوم، در ترفّع وجودی به عالم عقل، صوَر تبدیل به معنا می‌شود، اما بدن عقلی همچنان به معنای تعیّنی از تعیّنات نفس، در عالم عقل، پذیرفتنی است.

the body, its levels and characteristics in transcendent theosophy

according to the view of sadr al-muta’allehin, the condition of being a soul is its belonging to a body, and thus, a soul without a body is not a soul. the question now is whether the human existence in its descending intrinsic transition from the divine world to the worlds of intellects, ideas, and matters, and in its ascending return to its final end, has a body or not. is it possible to find a stage in which man does not have a body? in other words, does the soul become bodyless when it enters the world of intellects or even higher levels? this article, based on sadra’s ontological foundations, examines the nature of the body and points to two theories on the subject of the intellectual body. in the first theory, the nature of the body originates from the representative faculty, and due to the obvious or common presence of this faculty in all levels of existence, man does have always a body, and by his or her intellectual or nominal body within the appropriate quantitative forms, is present in those levels. but according to the second theory, in the ascent to the world of intellects, forms become meanings, whereas the intellectual body, as one of the determinations of the soul, is still acceptable.