راه‌حلّی به دشواره‌ی تسلسل در ابژه در رد وجود ذهنی

برخی از اشکال‌هایی که اندیشمندان غربی به وجود ذهنی وارد کرده‌اند نزد فیلسوفان مسلمان هنوز ناشناخته ‌است. مثلاً یک نقد هوسرل اشکال تسلسل در ابژه و مطابَق خارجی است:ابژه‌ ←← «ایده‌ی ابژه» ←← «ابژه‌ی «ایده‌ی ابژه»» ←← «ایده‌ی «ابژه‌ی «ایده‌ی ابژه»»» ←← «ابژه‌ی «ایده‌ی «ابژه‌ی «ایده‌ی ابژه»»»» ←⁞ما می‌کوشیم به‌روش عقلی و برپایه‌ی برخی از مبادی فلسفه‌ی اسلامی راه‌حلّی برای این اشکال - که وجود ذهنی را رد می‌کند - بیابیم. اندیشمندان مسلمان گرچه درست با همین تسلسل روبه‌رو نبوده‌اند، با مواردی مانند آن بسیار درگیربوده‌اند و گفته‌اند: چنین تسلسل‌هایی در ذهن اعتبارکننده‌ی ما پدید می‌آید و بنابراین با انقطاع اعتبار ذهنی منقطع می‌شود و از بین می‌رود. بدین‌سان، در این‌جا نیز بر پایه‌ی آن مبانی خلاصه‌ی پاسخ این است که: به‌جز ابژه و مطابَق نخست، بقیه هنگامی پدید می‌آید که با اعتبار ذهن ما آن‌ امور زنجیروار در ذهن ما پدید آید. پس هرگاه ما اعتبار خود را متوقف‌سازیم، آن‌ها نیز متوقف‌می‌شوند و تسلسلی پدید نمی‌آید. در پایان به‌مناسبت به تسلسل مطابَق در رد نفس‌الامر بودن عقل فعّال نزد برخی از اندیشمندان مسلمان نیز اشاره‌ای می‌کنیم. نشان‌می‌دهیم این تسلسل مطابَق نیز نقدی ناکارآمد است.

a resolution to the objection of the infinite regress in object refuting the mental existence

some objections to the mental existence that are proposed by the western thinkers are unknown to muslim philosophers. for example, husserl says that if we accept the mental existence, then there will be an infinite regress in object:object  “idea of object”  “object of “idea of object””  “idea of “object of “idea of object”””  “object of “idea of “object of “idea of object”””” ⁞we will try to find a resolution to the objection – that refutes the mental existence – by means of a rational method and based on some of the principles of muslim philosophy. although muslim philosophers have not been engaged in the very infinite regress objection, they have been done in similar ones and said that: such infinite regresses are found due to the consideration of our minds and therefore they would cease to exist following the cessation of the consideration of mind. thus, based on the very principles, here too, outline of the resolution is as follows: except for the first object, the rest are found when the infinite regress is found in our minds by means of the consideration of our minds. so, whenever we stop our consideration, they would stop as well and therefore there will be no infinite regress. finally, we will have a glance at the infinite regress in object objection of some muslim philosophers that refutes the active intellect to be the truth-maker. we will show that this infinite regress in object objection too is an unsatisfactory criticism.