ناگریزی‌ها و ناگزیری‌‌های ایمانوئل کانت و آقاعلی زنوزی در تحلیل قضیه‌ی‌ حملی

قضیه‌‌ی حملی از سرآغاز اندیشه‌‌های فلسفی، مبحثی مهم و مبنایی بوده است. در دوره‌ی‌ قاجار با ورود افکار غربیان به کشور و آغاز فلسفه‌ی تطبیقی در ایران، مکتب فلسفی تهران در تقابل با آرای ایمانوئل کانت، به تقسیمات جامع‌ومانع‌تری از قضیه‌ی حملی دست یافت. اگرچه تقسیمات کانت از قضیه‌ی‌ حملی، در همه‌‌ی علوم و دانش‌‌های غرب تاثیراتی جدی به جای گذاشت، ولی نواقصی نیز داشت. اما در مکتب تهران و اندیشه‌‌های آقاعلی زنوزی، مسیر متفاوتی طی شد و قضیه‌‌ی حملی با مباحثی چون معرفت‌شناسی، وجودشناسی و الهیات بالمعنی‌الاخص گره خورد؛ به‌طوری‌که صحت قضیه‌ی حملی، میوه‌ی‌ اصالت وجود به حساب آمد. به‌رغم وجوه مشترک این دو اندیشمند و ناگریزی‌‌های آن‌ها در تقسیم قضایا، دسته‌بندی آن‌ها تبعاتی داشت که هر دو حکیم از پذیرش آن ناگزیر بودند. مقاله‌ی حاضر در پی آن است که با روشی تحلیلی، آرای این دو فیلسوف درخصوص قضیه‌ی حملی را نقد کند.

Kant and Aqa Ali Zunuzi’s Inevitabilities and Ineluctability in Analysis of Attributive Proposition

Attributive proposition has been an important subject since the inception of philosophical thoughts. During the Qajar Dynasty, upon the arrival of western thoughts to the country and the beginning of comparative philosophy in Iran, Tehran metaphysical school in contrast with Immanuel Kant’s views, developed more comprehensive divisions of attributive proposition. Although Kant’s divisions in attributive proposition seriously affected all western sciences and knowledge, they had their own defects, too. However, a different path was taken by Tehran metaphysical school and Aqa Ali Zunuzi’s thoughts, and the attributive proposition was tied to such subjects as epistemology, ontology, and theology in its particular sense. Therefore, attributive proposition integrity was counted as the result of principality of existence. Despite these two philosophers’ commonalities and their inevitability in dividing the propositions, their classifications had consequences that both philosophers had to accept. This paper intends to provide a critique of these two philosophers’ views about attributive proposition through an analytical method.