ایرادهای وعاء دهر میرداماد از منظر ملاصدرا و جایگاه آن نزد حکیم سبزواری

میرداماد با کامل‌ندانستن نظام‌های فلسفی پیش از خود (سینوی و اشراقی)، نظامی نوین به نام حکمت یمانیه را تاسیس کرده است و به تصریح خود میرداماد، از ارکان مهم این نظام، وعاء دهر است. وی از این نظریه در مباحث جهان‌شناسی و خداشناسی، مانند چگونگی پیدایش جهان، موجودات زمانمند، مکانمند و نیز تبیین چگونگی علم تفصیلی پیشین واجب‌الوجود به موجودات استفاده می‌کند. با وجود اهمیتی که میرداماد برای وعاء دهر قائل است، پس از وی، حتی ملاصدرا، شاگرد بی‌واسطه‌ی میرداماد، نیز به این نظریه بی‌اعتنایی کرده است. در نوشتار حاضر با روش بررسی و تحلیل آثار میرداماد و مقایسه‌ی آن با آرای ملاصدرا، به تبیین چرایی مطرح‌شدن وعاء دهر در آرای میرداماد پرداخته‌ایم و سپس ایرادهای ملاصدرا به آن‌را تشریح کرده‌ایم تا در خلال مقایسه‌ی میان آرای این دو اندیشمند، ایرادهای این نظریه و نیز علت روی‌گردانی ملاصدرا از وعاء دهر آشکارتر شود. در پایان نیز به بیان تلاش‌های حاج ملاهادی سبزواری برای آشتی‌دادن وعاء دهر میرداماد با مبانی حکمت متعالیه پرداخته‌ایم.

Mirdamad’s “VeaaDahr” Objections within Mulla Sadra’s Perspective and its Status within Hakim Sabzevari’s

Mirdamad, by rendering incomplete the philosophical systems of his predecessors (Sinai and Ishraghi), initiated the establishment of a new system called the wisdom of Yamaniyeh (Hekamte Yamaniyeh), and according to Mirdamad himself, one of the important pillars of this system is “VeaaDahr”. He used this theory in the discussions of cosmology and theology, such as how the universe came into being, temporal and spatial beings, as well as how the previous detailed knowledge of the necessity of existence approached to explaining the beings. Despite the importance that Mirdamad attached to “VeaaDahr”, even his successor and disciple, Mulla Sadra, did not welcome this theory. In this article, by examining and analyzing Mirdamad’s works and comparing them with Mulla Sadra’s views, we have explained why “VeaaDahr” was raised in Mirdamad’s views and then elaborated on Mulla Sadra’s objections to it, so that while comparing the views of these two thinkers, we might as well clarify the reasons why Mullah Sadra repudiated “VeaaDahr”.