امکانات درونی فلسفه‌ی ملاصدرا در مواجهه با پوچی فضای مجازی

شبکه‌های مجازی و فناوری‌های ارتباطی عصر حاضر، بر سبک زندگی انسان تاثیری فزاینده داشته است. یکی از عوامل شکل‌گیری بی‌معنایی و نیهلیسم، توسعه‌ی دانش و تکنولوژی و تصویر دنیایی مکانیکی و به ‌دور از معنویات است که می‌تواند به نفی غایت‌مندی هستی منجر شود و جهانی را شکل دهد که آرمان و آموزه‌های معنوی ندارد و به بی‌معنایی زندگی و پوچی ختم می‌شود؛ فضای مجازی می‌تواند زمینه‌ی این بی‌معنایی را فراهم کند. به‌رغم مزایای بی‌شمار این زیست‌بوم نوظهور، حس اضطراب و تنهایی و در پی آن، بی‌معنایی و پوچی، همچنان گریبان‌گیر انسان امروزی است. سوال اساسی نوشتار حاضر این است که آیا با تکیه بر آرای فیلسوفی نظیر ملاصدرا که درباب زندگی اصیل و معنادار سخنان فراوانی گفته است، می‌توان با پدیده‌ی فضای مجازی مواجهه‌ای معنادار و منطقی داشت؟ یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که: علی‌رغم امکانات و مزایای ویژه‌ی فضای مجازی، این فضا می‌تواند سبب شکل‌گیری الگوهای رفتاری نامتعارفی در انسان شود. استنباط نگارنده از درون‌مایه‌های حکمت متعالیه آن است که برترین شیوه‌ی برخورد با چنین آسیب‌هایی، رویکرد عقل‌گرایانه به این فضای برساخته‌ی دست بشر و بیان کارکرد عقل درخصوص انبوه اطلاعات و داده‌هاست. ملاصدرا نقطه‌ی عطف سیر صعودی انسان در مسیر تکامل و بهترین ابزار شناخت امر اصیل از غیراصیل را حیات معقول می‌داند. در ساحت عقلانی همه‌چیز از رهگذر مواجهه با معقولات است که اصالت می‌یابد و این سبب می‌شود که انسان در مواجهه‌ی با سیل عظیم داده‌های فضای مجازی، از افتادن در ورطه‌ی عالم خیال منفصل برحذر باشد و مسیر زندگی را به‌سمت عقلانیت و معناداری متمایل کند.

The inner possibilities of Mulla Sadra’s philosophy in the face of the absurdity of cyberspace

Abstract Virtual networks and communication technologies of the modern era have had a profound impact on human lifestyles. Despite the many benefits of this emerging ecosystem, the sense of anxiety and loneliness, and consequently the senselessness of the results of the wrong way to use this space and not to use it in a meaningful way, is meaningful. One of the factors behind the formation of nonsense and nihilism is the development of science and technology and a mechanical worldview far from spiritual that can negate the end of existence and the global formation of no spiritual aspirations, meaninglessness of life and futility; Virtual can provide the ground for such nonsense. The main question of this paper is whether one can have a meaningful and meaningful exposure to the phenomenon of cyberspace by relying on the views of philosophers such as Mulla Sadra, who have spoken of the rich and meaningful life. The findings of the present study indicate that: Despite the special advantages and disadvantages of cyberspace, this space can cause unusual behavior patterns in humans. The author’s inference from the themes of transcendent wisdom is that the best way to deal with such damages is to have a rationalist approach to this manmade atmosphere and to express the function of reason in the mass of information and data.