بررسی تطبیقی نخستین عهد الهی در متون زرتشتی، قرآن کریم و عرفان قبالایی (از منظر خصوصیت ها و کارکردها)

در برخی متون زرتشتی به ویژه متون پهلوی، نخستین عهد الهی به پیش از آفرینش جهان مادی باز می‌گردد؛ در حالیکه در اوستا به چنین پیمانی اشاره نشده، همان‌گونه که نزد عرفای قبالای زوهری اعتقاد به عهد ازلی عمومیت دارد؛ ولی در تورات و تلمود به آن پرداخته نشده است. در قرآن​کریم نیز درباره نخستین عهد الهی سخن گفته شده که به عهد الست مشهور است، و اکثر مفسّران آن را به پیش از آفرینش انسان بازمی گردانند. این جستار علاوه بر پرداختن به این موضوع به بررسی تحلیلی تطبیقی نخستین عهد الهی در متون زرتشتی، قرآن و زوهر قبالاییان می‌پردازد؛ و نشان می‌دهد اعتقاد به چنین عهدی، به اهمیت پاسخ به سه پرسش اساسی انسان در خصوص مبدا، هدف و مقصد آفرینش بازمی‌گردد؛ و زرتشتیان، قبالاییانِ زوهری و اکثر مسلمانان در اعتقاد به عهد ازلی و وجود پیشین ارواح، با یک‌دیگر هم عقیده‌اند؛ اما کارکردهای این عهد در هر آیین متفاوت  است. علاوه بر این، با آن که بحث عهد ازلی پیش از اسلام نیز میان ایرانیان زرتشتی رواج داشته؛ ولی خصوصیات هرکدام با توجه به اصول اعتقادی شان، متفاوت بوده است؛ و نگاه اسلام در این خصوص، بر دو آیین دیگر از نظر تاکید بر عقل، اخلاق و توحید برتری دارد.

A Comparative Study of the First Divine Covenant in Zoroastrian, Quranic, and Mystic Kabbalah Texts in Terms of Features and Functions

In some Zoroastrian texts, especially Pahlavi texts, the first divine covenant dates back to the precreation of the material world whereas there has been no mention of such a covenant in the Avesta. Among the Zohar Kabbalistic mystics, the eternal covenant is a common belief. However, it has not been treated in the Torah and Talmud. The Holy Quran mentions the first divine covenant and refers to it as Alast covenant”, and most commentators trace it back to the precreation of Mankind. In addition to addressing this issue, the article takes a comparativeanalytical study of the Zoroastrians, Quranic, and mystic Kabbalah texts. It shows that believing in such a covenant depends on the importance of answering three basic human questions about the origin, purpose, and destination of creation. The analysis also indicates that although the Zoroastrians, Kabbalah mystics and most Muslims commonly believe in the eternal covenant” and the primordial spirits, the functions of this covenant differ in different religions. In addition, even though the eternal covenant was commonly debated among Iranian Zoroastrians in the preIslamic era, the characteristics of each differed according to their beliefs and principles. However, Islam’s perspective on the eternal covenant is superior to the other two traditions in its emphasis on reasoning, morality, and unity.