معقولات فلسفی از منظر صدر الدین دشتکی

پیش از ملاصدرا معقولات به اولی و ثانوی تقسیم می‌شد. هرچند در سخنان فارابی و ابن‌سینا به تمایز میان معقولات ثانی منطقی و فلسفی توجه شده بود، ولی اصطلاح «معقول ثانی فلسفی» جعل نشده بود. ملاصدرا علاوه بر جعل این اصطلاح، این بحث را توسعه داد و آن را تکامل بخشید. صدرالدین محمد دشتکی که از بزرگان مکتب فلسفی شیراز است، نظر منحصربه‌فردی در این بحث اختیار کرده است. این نوشتار برای اولین‌بار، به‌صورت تفصیلی دیدگاه ایشان درخصوص معقولات ثانیه را با تکیه بر نسخ خطی حاشیه‌ی قدیم وی بر شرح تجرید قوشچی بررسی کرده است. معناشناسی معقولات ثانیه، انقسام معقولات به اشتقاقی و غیراشتقاقی، اتحاد خارجی قسمی از معقولات با موضوعات خود، نحوه‌ی عروض و اتصاف خارجی و ذهنی، ازجمله‌ی این بررسی‌هاست. علاوه بر این، گزارشی که ملاصدرا از دیدگاه دشتکی ارائه کرده است، با استناد به سخنان خود دشتکی تایید شده است. شاخصه‌ی اصلی تفکر ایشان در این بحث آن است که مصادیق مفاهیم فلسفی را به مفاهیم مشتق و غیرمشتق تقسیم کرده و قائل به خارجیت معقولاتی اشتقاقی چون موجود و ممکن، به‌نحو اتحاد با موضوعاتشان شده است، درحالی‌که معقولاتی غیراشتقاقی چون وجود و امکان را اعتباری قلمداد کرده است.

Philosophical intelligibles from the poin of view of Sadruddin Muhammad Dashtaki

Before Mulla Sadra, the intelligibles were divided into the primary and the secondary. However, in the words of Farabi and Ibn Sina, there was a distinction between logical secondary intelligible and philosophical secondary intelligible but philosophical secondary intelligible phrase was not forged. Mulla Sadra, in addition to forging this term, developed this discussion and evolved it. Sadra aIDin Muhammad Dashtaki, one of the elders of the philosophical school of Shiraz, has taken a unique view of this discussion. This essay explains the views of Sadruddin Muhammad Dashtaki on secondary intelligible in detail for the first time, relying on the manuscript of his old commentary of Qushchi’s commentary. The semantic of secondary intelligible, the devision ‌of derivative and nonderivative intelligibles and the external union of the intelligibles with its (their) own subjects and external qualification or qualification in mind are included in this review. In addition, Mulla Sadra’s report has been documented in terms of Dashtaki’s statements. The main characteristic of his thinking in this discussion is that he divides philosophical concepts into derivative and non derivative, and believes external derivatives intelligibles, as existent and contingent, are united with their own subjects, while non derivative intelligible such as the existence and possibility has considered it a mental construct.