الگوی جغرافیایی روند سالخوردگی جمعیت استان مازندران طی سال های 1365 تا 1390 با استفاده از تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی

سابقه و هدف: سالخوردگی جمعیت یکی از مهم ترین موضوعات جمعیتی جهان است که در زمان حاضر توجهات زیادی را معطوف خود کرده است. کشور ما در حال گذر از یک ساختار سنی کاملاً جوان به ساختاری سالخورده است و با توجه به سرعت این گذر، ضرورت بررسی وضع موجود در کل کشور و البته به تفکیک استان ها به شدت احساس می شود. این مطالعه با هدف بررسی روند سالخوردگی جمعیت با هدف شناسایی ساختار جمعیتی مناطق مختلف استان مازندران انجام پذیرفته است.مواد و روش ها: با استفاده از منابع سرشماری های عمومی نفوس و مسکن سال های ٩٠-١٣٦٥شاخص های سالخوردگی جمعیت، میانه سنی، نرخ باروری عمومی و نرخ مرگ و میر محاسبه شد. به منظور گروه بندی شهرستان ها بر مبنای ارتباط میان متغیرهای ذکر شده، تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی با استفاده از نرم افزار r 3.1.2 صورت گرفته و هم چنین امکان بررسی جغرافیایی تغییرات شاخص سالخوردگی شهرستان های استان با به کارگیری ابزار نقشه بندی محقق گردید.یافته ها: تعداد خوشه های شهرستانی که با محوریت شاخص سالخوردگی جمعیت و هم چنین لحاظ کردن شاخص های میانه سنی، نرخ های باروری عمومی و مرگ و میر به دست آمده بودند، در دو سرشماری 1365 و 1375 برابر با 6 و در سرشماری های بعدی برابر با 5 شده است. در هر چهار دوره، مقدار شاخص سالخوردگی استان و نیز کم ترین مقدار شاخص خوشه، بیش تر از مقدار شاخص سالخوردگی کشوری به دست آمده اند. هم چنین نمودار میله ای شاخص محوری مطالعه، روند افزایشی این شاخص را طی سرشماری سال های 90-1365 نشان داده است.استنتاج: : بررسی روند سالخوردگی جمعیت در استان در سال های مورد مطالعه نشان داد که شاخص سالخوردگی به طور افزایش چشمگیری افزایش داشته است. این افزایش در کل استان ممکن است علل متفاوتی داشته باشد و تنها ناشی از کاهش باروری نبوده و در بعضی از شهرستان ها نظیر سوادکوه ناشی از مهاجرت می باشد و یا ناشی از افزایش امید به زندگی باشد. بنابراین بایستی در این زمینه برنامه ریزی مناسبی صورت پذیرد.

Geographic Pattern of Population Aging in Mazandaran Province during 1986-2011 Using Hierarchical Cluster Analysis

Background and purpose: Population aging is one of the most important issues in demography that has attracted much attention. In Iran, the population is changing from young structure to an old structure. This fast transition calls for designing studies about population ageing in all provinces. This study was conducted to determine the population structure in Mazandaran province. Materials and methods: Four census data sources (1986 to 2011) were used and population ageing index was calculated by median age, fertility and mortality rates. Hierarchical cluster analysis which is an unsupervised classification method was used for grouping the cities in R package version 3.12 and thematic mapping was prepared using GIS software 10.Results: The number of clusters of cities considering population aging index, median age of the indices, general fertility and mortality rates in the census of 1986 and 1996 was 6 and in next censuses was 5. In all four censuses the highest aging index and the least number of cluster index were greater than the value of country rsquo;s old population. Bar graph indicator of the aging population showed a significant increase in the index during the 19862011 censuses.Conclusion: According to the results, population aging was found to have a dramatic increase in Mazandaran province during the censuses. This increase may have different reasons and could not be only due to decline in fertility rate. In some towns such as Savadkuh emigration from the region could be responsible for the increase of ageing population. Another cause of this increase in the province could be increase of life expectancy. Therefore, appropriate planning is required on this subject.