مروری بر وضعیت کنونی بیماری درماتیت سرکری: زئونوز فراموش شده در ایران و جهان

درماتیت سرکری که به نام خارش شناگران نیز معروف می‌باشد، بیماری زئونوزی است که به دنبال نفوذ سرکر شیستوزوماهای پرندگان و پستانداران در پوست انسان ایجاد می‌شود. این سرکرها پس از ورود به پوست تبدیل به شیستوزومولا شده اما نمی‌توانند بیش از آن تمایز یافته، پس از مرگ با آزاد سازی مقادیر فراوان آنزیم های پروتئاز سبب ایجاد پاسخ‌های ایمنی شدید به صورت درماتیت پوستی می‌گردند. اخیراً این بیماری به عنوان یک بیماری فراموش شده در سطح جهان مورد توجه بیش‌تری قرار گرفته است. هدف از مطالعه حاضر بررسی وضعیت کنونی بیماری از جنبه های مختلف در ایران و جهان می باشد. این مطالعه از نوع مروری غیر نظام مند بوده و اطلاعات مورد نظر از پایگاه های اطلاعاتی قابل دسترس نظیر pub med, web of science, google scholar,sid, و iran medex گردآوری گردیده است. بر اساس مقالات مورد بررسی، اصلی ترین عامل ایجاد درماتیت سرکریایی انسان در ایران و جهان، جنس تریکوبیلارزیا (trichobilharzia) است که حدود 40 گونه شناخته شده دارد و پس از آن شیستوزوماهای نشخوارکنندگان (به ویژه گاو و گوسفند) در جایگاه بعدی اهمیت قرار دارند. مرغابی سانان (خانواده آناتیده) که اغلب مهاجر و آبزی می‌باشند، به عنوان میزبان نهایی جنس تریکوبیلارزیا مطرح هستند. میزبان واسط در چرخه زندگی انواع شیستوزومای ذکر شده، غالباً حلزون های دوزیست خانواده لیمنیده می باشند. درماتیت سرکری یکی از بیماری های وابسته به شغل است و بیش تر در افرادی مانند شالیکاران و شناگران که تماس زیادی با آب دارند، مشاهده می شود. به طور کلی در ایران مطالعات اندکی بر روی این بیماری و میزبان های نهایی و واسطه عامل ایجاد آن انجام گرفته است، لذا انجام مطالعات بیش تر در این خصوص ضروری به نظر می‌رسد. در عین حال با توجه به نقش مهم پرندگان آبزی مهاجر در آلوده نمودن منابع آبی، برنامه‌ریزی راهبردی جهت کنترل این بیماری در میان پرندگان و جلوگیری از انتقال عامل بیماری به انسان، توصیه می‌گردد.