طراحی و ساخت نرم افزار غربالگری هیپوتیروئیدی و فنیلکتونوری نوزادان

کم‌کاری مادرزادی تیروئید از شایع‌ترین علل قابل پیشگیری عقب ماندگی‌ذهنی در دنیا است(1). در استان‌های مختلف ایران، از جمله اصفهان، برنامه غربالگری نوزدان از سال1382 اجرا می‌شود؛ اما در اجرای این برنامه، مشکلاتی مانند عدم جواب‌دهی کتبی یا الکترونیک به کلیه خانواده‌ها از سوی آزمایشگاه غربالگری نوزادان؛ عدم نظارت بر انجام نمونه‌گیری مجدد در موارد نیاز به غربالگری مجدد؛ عدم نظارت بر ارسال نمونه‌های تهیه شده در مراکز نمونه‌گیری به آزمایشگاه؛ عدم نظارت بر بازه زمانی سپری شده از زمان تهیه نمونه تا ارسال آن و... وجود دارد؛ بنابراین برای رفع برخی از این مشکلات، نرم‌افزاری در استان تهیه شد. هدف از این مطالعه معرفی نرم‌افزار غربالگری هیپوتیروئیدی و فنیل‌کتونوری نوزادان و مزایا و کاربردهای آن در استان اصفهان برای مدیریت موثر برنامه غربالگری؛ ارتقاء کیفیت اجرای فرآیندها در مراحل مختلف برنامه؛ کاهش هزینه‌های سازمان؛ حذف خطاهای فردی در نمونه‌گیری و ثبت اطلاعات و نهایتاً کاهش بیماری هیپوتیروئیدی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است. پس از مشخص شدن مشکلات و جمع‌بندی نظرات کارشناسان و مدیران درگیر و با توجه به نیاز مراکز بهداشتی، پروژه طراحی نرم‌افزار به مراحل: 1- شناسایی فرآیندهای کاری در سطوح مختلف ارائه خدمت؛ 2- شناسایی نوع ارتباطات بین فرآیندها؛ 3- بررسی فرم‌های ثبت اطلاعات و اطلاعات منتقل شده بین فرآیندها؛ 4- مصاحبه با افراد درگیر در طرح؛ 5- تعیین نیازهای اطلاعاتی کاربران؛ 6- تهیه الگوی طراحی نرم‌افزار، انتخاب زبان برنامه‌نویسی و سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی؛ 7- کدنویسی نرم‌افزار و کسب نظرات کارشناسان و کاربران نهایی در مراحل مختلف؛ 8- ایجاد اصلاحات در هر مرحله از طراحی و 9- اجرای نرم‌افزار و استقرار آن در کل استان تقسیم شد. برنامه‌نویسی با نرم‌افزارdelphi.net و سیستم مدیریت بانک اطلاعاتیsql server 2008 انجام شد. قسمت‌های مختلف نرم‌افزار شامل بخشی مربوط به رابط کاربر است که در سه سطح طراحی شده است: سطح اول، ورود اطلاعات فرم شماره یک غربالگری در محل انجام نمونه‌گیری (خانه‌های بهداشت یا مراکز بهداشتی درمانی) که توسط نمونه‌گیر انجام می‌شود؛ سطح دوم، مرکز بهداشت شهرستان که وظیفه نظارت بر عملکرد صحیح نمونه‌گیران و ثبت صحیح اطلاعات و پیگیری ثبت و انجام نمونه‌گیری‌های مجدد را بر عهده دارد و سطح سوم، آزمایشگاه مرجع استان که وظیفه دریافت و پذیرش نمونه‌ها در نرم‌افزار و انتقال نتایج آزمایش از دستگاه به نرم‌افزار را دارد. بخش دیگر خروجی‌ها بود که در سطح مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه مرجع استانی و شبکه‌های بهداشت و درمان طراحی شد. بنابراین با توجه به مشکلات موجود در فرآیندهای برنامه غربالگری هایپوتیروئیدی، از زمان استفاده از این نرم‌افزار، افزایش کیفیت و دقت در خدمات ارائه شده ‌و ثبت اطلاعات مربوطه، کاهش خطاهای فردی در ثبت اطلاعات، کاهش کارهای تکراری و وقت‌گیر، صرفه‌جویی در بسیاری از هزینه‌های متفرقه مانند پست، تلفن و...، کاهش نیروهای انسانی و بکارگیری آنها برای ارائه خدمات دیگر از جمله مزایایی است که در سطح استان شاهد آن بودیم.