ارزش غذایی و درمانی خرما از دیدگاه منابع اسلامی و طب سنتی و نوین

سابقه و هدف: خرما ازجمله گیاهانی است که نام آن چندین بار در قرآن آمده است و با توجه به وجود منابع سرشار انرژی و ریز‌مغدی‌های فراوان، در روایات اسلامی و طب سنتی همواره بر مصرف آن در سلامت و بیماری تاکید شده است. هدف از این مطالعه مروری، بررسی ارزش غذایی و اهمیت درمانی خرما از دیدگاه منابع اسلامی به ویژه قرآن کریم و کتب روایی و هم چنین منابع طب سنتی- ایرانی می‌باشد تا به واسطه شناخت و معرفی مکانیسم‌های تاثیر مواد غذایی و ریز مغذی‌های موجود در میوه خرما، بتوان تا حدودی علل تاکید بر مصرف آن را نشان داد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه با استفاده از کلید واژه‌های خرما، قرآن، ترکیبات مغذی، گیاهان دارویی، و واژه‌های date، phoenix dactyliferal، holy quran، anticancer effect، medicinal plant جستجو در منابع در سال‌های 2014-1994 صورت گرفت. مرور اطلاعات در پایگاه‌های علمی نظیر google scholar، pubmed، sid، scopus، springer، web of sciences و هم‌چنین قرآن کریم،کتب روایی و منابع طب سنتی مورد بررسی قرارگرفت. بعد از استخراج داده‌ها، نتایج در قالب مفاهیم، جداول و اشکال دسته‌بندی گردید.یافته‌ها: بررسی‌ها نشان داد نام خرما بیش هر میوه دیگر در قرآن آمده است و در روایات اسلامی و منابع طب سنتی بر اثرات خرما در سلامت و بیماری بسیار تاکید شده است. اثرات شناخته شده خرما بیش‌تر ناشی از وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و فنلی است. این میوه حاوی مقادیر سرشاری از فیبر، کربوهیدرات‌ها، اسیدهای چرب و هم‌چنین ریزمغذی‌های مختلف نظیر ترکیبات معدنی و ویتامین‌ها ست که می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت موثر باشد.استنتاج: اشاره‌هایی که قرآن در رابطه با گیاهان از جمله خرما دارد نشان‌دهنده اهمیت تغذیه و اثرات مفید آن‌ها در سلامت و بیماری است. پیشرفت‌های شگرفی که در سال‌های اخیر در علوم مختلف به‌ویژه علوم تجربی شده است، پرده از برخی رموز خلقت برداشته است. یکی از این پیشرفت‌ها، شناسایی ترکیبات مختلف موجود در گیاهان مغذی نظیر خرما و آشکار شدن مسیرهای متابولیسمی این ترکیبات می‌باشد که چنان چه این نتایج با مستندات قرآنی و روایات اسلامی محک بخورد، جنبه‌های اعجاز قرآن بیش از پیش آشکار خواهد شد.