عوامل خطر سرطان کولورکتال:مطالعه مورد شاهدی در شمال ایران

سابقه و هدف: سرطان کولورکتال یکی از مشکلات جدی و پرهزینه در بخش سلامت انسان در کل جهان به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. این بیماری که سومین سرطان شایع در دنیا است در مناطق جغرافیایی و اقوام مختلف شیوع بسیار متفاوتی داشته و نیز ارتباط نزدیکی با سبک زندگی دارد. در نتیجه بررسی‌های دقیق در مناطق مختلف و بر روی افراد با تنوع نژادی و قومیتی می‌تواند به بهبود سلامت عمومی افراد کمک کرده و استراتژی‌های مناسبی برای کاهش ابتلا به سرطان کولورکتال ارائه کند. باتوجه به افزایش شیوع این بیماری، شناسایی عوامل خطر مرتبط در مناطق با شیوع بالای سرطان‌های گوارشی به‌‌ویژه شمال کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین این مطالعه به شناسایی عوامل خطر مرتبط با سرطان کولورکتال (بیماری‌های زمینه‌ای، عادات تغذیه‌ای، فعالیت فیزیکی) در بیماران مراجعه‌کننده به مرکز جامع سرطان مازندران در مقایسه با گروه شاهد پرداخت.مواد و روش‌ها: در این مطالعه مورد شاهدی، 123 بیمار مبتلا به سرطان کولورکتال با تایید پاتولوژی مراجعه‌کننده به بیمارستان امام خمینی(ره) ساری و 100 شاهد از افراد مراجعه‌کننده به بیمارستان، بدون علائم گوارشی و به‌صورت تصادفی براساس معیارهای ورود و خروج برای سن، جنسیت و قومیت انتخاب شدند. داده‌های هر شرکت‌کننده ازطریق مصاحبه‌های شخصی با استفاده از پرسشنامه‌های طراحی شده و پرسشگر آموزش دیده به دست آمد.یافته‌ها: بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر، از نظر جنسیت در بین افراد دو گروه اختلاف معنی‌داری وجود نداشت (0/084p=). هم‌چنین اگرچه میانگین شاخص توده بدنی بیماران بیشتر از گروه شاهد بود (گروه شاهد4/01±26/64 و گروه مورد 6/48±27/99 کیلوگرم/مترمربع) اما اختلاف معنی‌داری بین دو گروه وجود نداشت. در مجموع دو گروه در شیوع کلی بیماری زمینه ای تفاوت معنی‌داری را نشان ندادند. سابقه مصرف دارو نیز نشان داد که بیماران مصرف اسید فولیک، ویتامین d و داروهای ضد فشار خون بیش‌تری داشتند. از طرفی سابقه مصرف دخانیت و الکل در دو گروه نشان داد که اختلاف معنی‌داری در میزان مصرف سیگار، قلیان و اوپیوم در بین دو گروه وجود ندارد. نتایج فعالیت ورزشی نشان داد که افراد گروه شاهد به‌طور معنی‌داری دارای فعالیت‌های ورزشی بیش‌تری هستند. هم‌چنین توانایی بیماران در پیاده روی در مسافت بالا به‌طور معنی‌داری نسبت به افرار غیر بیمار کم‌تر بود. فرکانس مصرف مواد غذایی پروتئینی بیانگر این نکته بود که بیماران مصرف گوشت قرمز، مرغ، ماهی، غذاهای فرآوری شده بیش‌تری دارند. فرکانس مصرف سبزیجات نیز حاکی از این بود که مصرف سبزیجاتی مانند کاهو، سبزی خوردن تازه و پیاز در بیماران کمتر از گروه شاهد است.استنتاج: وجود سابقه خانوادگی سرطان، بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون و هایپرلیپیدمی، شاخص توده بدنی بالا و تحرک کم، مصرف بالای پروتئین‌های حیوانی و مصرف کم سبزیجات از عوامل خطر سرطان کولورکتال در مطالعه حاضر بودند. بنابراین اصلاح سبک زندگی و رواج تغذیه سالم، همچنین فعالیت فیزیکی، باید مورد توجه سیاست‌گذاران سلامت قرار گیرد. غربالگری افراد با سابقه خانوادگی مثبت نیز از جمله راهکارهای مناسب جهت کاهش بار این نوع بدخیمی می‌تواند باشد. 

colorectal cancer risk factors: a case-control study in north of iran

background and purpose: colorectal cancer (crc) is a significant and costly health issue worldwide, particularly in developing countries like iran. as the third most common cancer globally, its prevalence varies considerably across different geographical regions and ethnic groups and is closely related to lifestyle factors. therefore, careful investigations in diverse populations can help improve public health and develop appropriate strategies to reduce the incidence of colorectal cancer. given the increasing prevalence of this disease, identifying related risk factors in regions with a high prevalence of gastrointestinal cancers, especially in northern iran, is crucial. this study aims to identify the risk factors associated with colorectal cancer (such as underlying diseases, nutritional habits, and physical activity) in patients referred to the mazandaran comprehensive cancer center, compared to a control group.materials and methods: this case-control study included 123 patients with pathology-confirmed colorectal cancer referred to imam khomeini hospital in sari, and 100 controls without gastrointestinal symptoms who were also referred to the hospital. participants were randomly selected based on inclusion and exclusion criteria, considering factors such as age, gender, and ethnicity. data from each participant were collected through personal interviews using designed questionnaires.results: the results showed no significant difference between the two groups in terms of gender (p=0.084). although the average body mass index (bmi) of the patients was higher than that of the control group (26.64±4.01 kg/m² in the control group and 27.99±6.48 kg/m² in the case group), the difference was not statistically significant. overall, there was no significant difference between the two groups in the prevalence of underlying diseases. a history of drug use revealed that patients used more folic acid, vitamin d, and antihypertensive medications. on the other hand, there was no significant difference in cigarette, hookah, or opium consumption between the two groups. however, the results indicated that the control group engaged in significantly more physical activity, and patients’ ability to walk long distances was significantly lower compared to non-patients. in terms of diet, patients consumed more red meat, chicken, fish, and processed foods than the control group. additionally, the consumption of vegetables—such as lettuce, fresh vegetables, and onions—was lower in patients compared to the control group.conclusion: a family history of cancer, underlying conditions like hypertension and hyperlipidemia, a high body mass index, low physical activity, high intake of animal proteins, and low intake of vegetables were identified as risk factors for crc in this study. therefore, promoting healthier lifestyles, improving dietary habits, and encouraging physical activity should be priorities for health policymakers. screening individuals with a family history of cancer could also help reduce the burden of colorectal cancer.