ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه 12 گویه‌ای پرسشنامه کیفیت زندگی در بیماران همودیالیزی ایرانی

سابقه و هدف: کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه تحت درمان با همودیالیز تحت تاثیر عوامل جسمی، روانی و اجتماعی قرار دارد. ارزیابی دقیق این ابعاد با استفاده از ابزارهای استاندارد، اهمیت بالایی دارد. هدف این مطالعه تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه 12 گویه‌ای کیفیت زندگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز در جمعیت ایرانی بود.مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی در سال 1402، 411 بیمار تحت همودیالیز در مازندران به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از ترجمه فرم کوتاه 12 گویه‌ای پرسشنامه کیفیت زندگی، ویژگی‌های روان‌سنجی آن با ارزیابی تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل شبکه‌ای و تحلیل عامل تاییدی، روایی سازه (روایی همگرا و روایی واگرا)، مورد ارزیابی قرار گرفت. سازگاری درونی به کمک ضریب آلفای کرونباخ و امگا مک‌دونالد محاسبه شد.یافته‌ها: نتایج تحلیل عامل اکتشافی نشان داد دو عامل وضعیت سلامت روانی و جسمی استخراج شده، 55.44 درصد واریانس کیفیت زندگی را در مددجویان همودیالیز تبیین می‌کند. هم‌چنین تحلیل عاملی تاییدی نشان داد مدل مفروض دارای برازش مناسب است (930.0cfi=، 931.0ifi=، 936.0rfi= و 954.0tfi=). عامل‌ سلامت روانی استخراج شده در مردان دارای روایی همگرا (ave بالای 5.0) و هر دو عامل‌ نیز دارای روایی واگرای مناسبی بودند و در نهایت پایایی درونی پرسشنامه کیفیت زندگی در محدوده قابل قبول (بیش‌تر از 7.0) گزارش شد.استنتاج: نتایج روان‌سنجی پرسشنامه کیفیت زندگی نشان داد که بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که تحت درمان با همودیالیز هستند، کیفیت زندگی خود را با دو مفهوم وضعیت سلامت جسمی و روانی، تجربه و درک می‌کنند. این مطالعه ویژگی‌های روان‌سنجی (روایی و پایایی مناسب) و ساختار عاملی مناسب برای نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز را تایید کرد. این ابزار می‌تواند توسط ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی در مطالعات مختلف و برای ارزیابی و بهبود کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی استفاده شود. استفاده از این پرسشنامه می‌تواند به پژوهشگران و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کمک کند تا به‌طور دقیق‌تر و جامع‌تری ابعاد مختلف کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی را ارزیابی کنند. بهره‌گیری از این ابزار می‌تواند به بهبود فرایندهای درمانی و افزایش رضایت بیماران کمک کرده و به عنوان یک ابزار مفید در تحقیقات آینده مورد استفاده قرار گیرد.این پژوهش با تاکید بر اهمیت استفاده از ابزارهای معتبر و قابل اعتماد در ارزیابی کیفیت زندگی، به پرستاران و دیگر متخصصان بهداشت و درمان توصیه می‌کند که از نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی 12 گویه‌ای در برنامه‌های درمانی و تحقیقاتی خود بهره بگیرند تا بتوانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی کمک کرده و نتایج بهتری در درمان این بیماران حاصل نمایند. پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده، تاثیر عوامل مختلف مانند تغذیه، حمایت اجتماعی و برنامه‌های توانبخشی بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی مورد بررسی قرار گیرد. هم‌چنین، استفاده از این پرسشنامه در جمعیت‌های مختلف و در شرایط درمانی متفاوت می‌تواند به تعمیم‌پذیری نتایج کمک کرده و ابزار کارآمدتری برای ارزیابی کیفیت زندگی فراهم آورد. به‌طورکلی، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که پرسشنامه کیفیت زندگی 12 گویه‌ای یک ابزار قابل اعتماد و معتبر برای ارزیابی کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی است و می‌تواند به‌طور موثر در تحقیقات و برنامه‌های بالینی استفاده شود. استفاده از این ابزار می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و درمان بیماران کمک کرده و اطلاعات ارزشمندی برای تصمیم‌گیری‌های بالینی فراهم آورد. 

psychometric properties of the short-form-12 questionnaire of quality of life among iranian hemodialysis patients

background and purpose:. the quality of life of patients with chronic kidney failure undergoing hemodialysis is influenced by physical, psychological, and social factors. accurate assessment of these dimensions using standardized tools is of great importance. this study aimed to determine the psychometric properties of the 12-item quality of life questionnaire in patients undergoing hemodialysis in the iranian population.materials and methods: in this cross-sectional study conducted in 2023, 411 hemodialysis patients in mazandaran were selected through convenience sampling. after translating the short form-12 quality of life questionnaire, its psychometric properties were assessed through exploratory factor analysis, network analysis, and confirmatory factor analysis, along with construct validity (convergent and divergent validity). internal consistency was calculated using cronbach’s alpha and mcdonald’s omega coefficients.results: the results of the exploratory factor analysis indicated that two factors—physical health status and mental health status—accounted for 44.55% of the variance in the quality of life among hemodialysis patients. furthermore, confirmatory factor analysis showed that the hypothesized model had a good fit (cfi= 0.930, ifi= 0.931, rfi= 0.936, tli= 0.954). the extracted mental health factor in men demonstrated convergent validity (ave above 0.5), and both factors exhibited appropriate divergent validity. ultimately, the internal consistency of the quality of life questionnaire was found to be within an acceptable range (greater than 0.7).conclusion: the psychometric analysis of the quality of life questionnaire indicates that patients with chronic kidney failure undergoing hemodialysis perceive their quality of life through two primary dimensions: physical and mental health status. this study confirmed the psychometric properties (validity and reliability) and the appropriate factor structure of the persian version of the quality of life questionnaire for patients undergoing hemodialysis. healthcare providers can use this tool in various studies to assess and improve the quality of life of hemodialysis patientsthe use of this questionnaire allows researchers and healthcare professionals to more accurately and comprehensively evaluate the different aspects of quality of life in hemodialysis patients. employing this tool can enhance treatment processes and improve patient satisfaction, serving as a valuable instrument for future research. this study emphasizes the importance of using valid and reliable tools to assess quality of life and recommends that nurses and other healthcare professionals integrate the persian version of the 12-item quality of life questionnaire into their treatment and research programs to help improve the quality of life of hemodialysis patients and achieve better treatment outcomes.future studies are recommended to investigate the impact of factors such as nutrition, social support, and rehabilitation programs on the quality of life of hemodialysis patients. additionally, utilizing this questionnaire in different populations and therapeutic contexts can contribute to the generalizability of the findings and offer a more effective tool for quality of life assessments. overall, the findings of this study indicate that the 12-item quality of life questionnaire is a reliable and valid tool for assessing the quality of life in hemodialysis patients, making it valuable for both research and clinical programs. using this tool can help improve patients’ quality of life and treatment outcomes while providing essential data for clinical decision-making.