بررسی تاثیر برنامه آموزش همتا بر استرس و اضطراب مادران نوزادان نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان

سابقه و هدف: بارداری، زایمان و پذیرش نقش والدی در شرایط مطلوب نیز برای والدین و به ویژه مادران با اضطراب و استرس همراه است که این وضعیت با تولد نوزاد نارس تشدید می‌شود. آموزش همتا به‌عنوان راهی موثر برای آموزش به بیماران و مراقبین آن‌ها معرفی شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه آموزش همتا بر استرس والدی و اضطراب مادران دارای نوزاد نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی بود. جامعه پژوهش شامل مادران دارای نوزاد نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان بیمارستان البرز شهر کرج بود. نمونه‌گیری به‌صورت متوالی و براساس معیارهای ورود انجام شد. ابتدا 77 مادر گروه کنترل وارد مطالعه شدند و پس از اتمام جمع‌آوری داده‌ها انتخاب مادران گروه مداخله انجام شد. 5 جلسه آموزشی 30 دقیقه‌ای در روزهای متوالی و در ساعات مشخص، توسط پنج همتای آموزش دیده برای مادران گروه مداخله در گروه‌های کوچک 5-3 نفره انجام شد. جلسات به روش بحث گروهی و تبادل نظر میان پژوهشگر و همتایان برگزار شد. جلسات در محل بیمارستان در اتاق آموزش موجود در کنار بخش مراقبت ویژه نوزادان دریک ساعت مشخص از روز و طی 5 روز متوالی، برگزار شد. در پایان هر جلسه، آموزش‌دهندگان همتا موارد مطرح شده در گروه را جمع‌بندی نموده و به سوالات پاسخ می‌دادند. استرس والدی با ابزار تعیین استرس والدی و اضطراب موقعیتی مادران با پرسشنامه اضطراب موقعیتی اشپیلبرگ سنجیده شد. مادران گروه مداخله پیش از اجرای برنامه آموزش همتا، بلافاصله پس از اتمام مداخله و یک ماه پس ازآن به سوالات پرسشنامه فوق پاسخ دادند. مادران گروه کنترل نیز در بازه زمانی مشابه پرسشنامه را تکمیل کردند. از آزمون اندازه‌های تکراری و t مستقل و زوجی جهت تجزیه و تحلیل آماری استفاده شد.یافته‌ها: میانگین سن مادران نوزادان نارس در دو گروه مداخله و کنترل به‌ترتیب 51.4±5.30 و76.4±49.29سال بود (178.0=p). سطح تحصیلات بیش‌تر مادران در دوگروه مداخله و کنترل، راهنمایی تا دیپلم متوسطه بود و شغل بیش‌تر مادران نوزادان نارس در دو گروه مداخله و کنترل، خانه‌دار بود. هیچ‌کدام از متغیرهای دموگرافیک در دو گروه تفاوت معنادار نداشت. میانگین نمره استرس قبل از مداخله در دو گروه مداخله و کنترل به‌ترتیب برابر با 04.16±94.120 و 82.33±24.116 بود(462.0=p). مادران گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل پس از اجرای برنامه آموزش همتا به‌طور معنی‌داری استرس والدی(مداخله: 21.11±71.98، کنترل: 56.32±83.114) کم‌تری داشتند و این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود(007.0=p). این تفاوت معنی‌دار بین استرس والدی مادران دو گروه یک ماه پس از اجرای برنامه آموزش همتا نیز وجود داشت(مداخله: 87.24±71.81، کنترل: 87.24±80.108)(0.000>p). قبل از مداخله میانگین نمره اضطراب مادران در گروه مداخله و کنترل به‌ترتیب برابر با27.4±08.46 و 30.5±22.47 بود(325.0=p). میانگین نمره اضطراب موقعیتی مادران پس از اجرای برنامه آموزش همتا در گروه مداخله و کنترل به‌ترتیب برابر با 84.6±74.40و03.7±02.45 بود که این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود(05.0>p). این میانگین یک ماه پس از اجرای برنامه در دو گروه مداخله و کنترل به‌ترتیب 44.6±/57.40 و55.7±80.46) بود(001.0>p). نتایج آزمون آنالیز واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر نشان می‌دهد، تاثیر زمان اندازه‌گیری بر نمرات اضطراب، استرس والدی و ابعاد آن در مادران دارای نوزاد نارس معنی‌دار بود(001.0p<).استنتاج: آموزش همتا مداخله‌ای موثر در کاهش استرس والدی و اضطراب موقعیتی مادران دارای نوزاد نارس بستری بوده و استفاده از مشارکت همتایان در آموزش به این گروه از مادران به پرستاران شاغل در مراقبت ویژه نوزادان و دیگر اعضای ارائه‌دهنده مراقبت سلامتی توصیه می‌شود. 

evaluation of peer education on parental stress and situational anxiety in mothers of premature infants hospitalized in nicu

background and purpose: pregnancy, childbirth, and acceptance of parental roles are associated with anxiety and stress in parents, and mothers of premature infants have special needs. peer education has been introduced as an effective way of educating patients and their caregivers. this study aimed to determine the effect of a peer education program on parental stress and situational anxiety in mothers of premature infants hospitalized in the neonatal intensive care unitmaterials and methods: this was a quasi-experimental study conducted in karaj. the study population consisted of 154 mothers of premature infants hospitalized in the neonatal intensive care unit of alborz hospital in karaj. a sequential sampling method was used according to the inclusion criteria. first, 77 mothers in the control group were included in the study, and after collecting data, the mothers of the intervention group were selected. five 30-minute training sessions were performed on consecutive days and at specific times by five trained counterparts for the mothers of the intervention group in small groups of 3-5 people. training sessions consisted of discussions and exchanges of opinions between researchers and peers. the sessions were held at the hospital in the training room next to the neonatal intensive care unit at a certain time of the day and for 5 consecutive days. at the end of each session, peer educators summarized the issues raised in the group and answered the questions. parental stress was assessed using the parental stress and scale, and situational anxiety was assessed using the spielberg situational anxiety inventory. the mothers of the intervention group answered the questions of the above-mentioned questionnaire before the implementation of the peer education program immediately after the intervention and one month later. mothers in the control group completed the questionnaire simultaneously. data were analyzed using spss version 22 with analysis variances t t-test, and repeated measure test.results: the mean age of mothers in the control and intervention groups was 29.49±4.76 and 30.5±4.5 respectively. the education level of most mothers in both the intervention and control groups was middle and high school to diploma, and most mothers of premature infants in both the intervention and control groups were housewives. none of the demographic characteristics was significantly different between the intervention and control groups. the mean stress scores in the intervention and control groups before the intervention were 120.94±16.04 and 116.26±33.82, respectively(p=0.462). mothers in the intervention group experienced significantly less parental stress (intervention: 98.71±11.21, control: 114.83±32.56) after the peer education program compared with the control group, and this difference was statistically significant(p=0.007). there was a significant difference in parental stress one month after the implementation of the peer education program (intervention: 98.71±11.21, control: 114.83±32.56 (p<0.001)). before the intervention, the mean anxiety scores of mothers in the intervention and control groups were 46.08±4.27 and 47.22±5.30, respectively(p=0.325). mothers in the intervention group had significantly lower situational anxiety (intervention: 40.74±6.84, control: 45.02±7.03) compared with the control group after the peer education program(p=0.05). there was a significant difference in situational anxiety (intervention, 40.57±6.44, control: 46.80±7.55) in mothers in the two groups one month after the implementation of the peer education program (p<0.001).conclusion: peer education is an effective intervention for reducing parental stress and situational anxiety in mothers with premature infants, and the use of peer participation in education for this group of mothers among neonatal intensive care nurses and other members of healthcare providers is recommended.