بررسی عوامل موثر پاسخ به درمان با متوتروکسات در حاملگی‌های خارج رحمی در بیمارستان امام خمینی ساری از سال 1395 تا سال 1399

سابقه و هدف: متعاقب تشخیص قطعی حاملگی خارج رحمی دو روش درمانی شامل درمان جراحی و درمان دارویی با متوتروکسات وجود دارد. به نظر می‌رسد درمان دارویی در مقایسه با جراحی موفقیت قابل قبولی داشته و فاقد عوارض جراحی بوده است و امروزه به علت پیشرفت‌های حاصل‌ شده در تشخیص زود هنگام حاملگی خارج رحمی، تعداد زیادی از بیماران کاندید درمان دارویی می‌شوند. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر پاسخ درمان دارویی با متوتروکسات در حاملگی خارج رحمی انجام شده است.مواد و روش‌ها: در این مطالعه‌ی موردی شاهدی، اطلاعات مربوط به بیمارانی که با تشخیص حاملگی خارج رحمی از فروردین 1395 الی اسفند 1399 در بیمارستان امام خمینی ساری تحت درمان با متوتروکسات قرار گرفته‌اند، با استفاده از پرونده‌های بیمارستانی به روش سرشماری بررسی شدند. در مجموع 160 بیمار از 623 بیمار معیارهای ورود به مطالعه را دارا بوده و تحت مطالعه قرار گرفتند. در چک ‌لیست تهیه‌ شده برای هر بیمار سن بیمار، تعداد دفعات بارداری و پاریته و سقط، سابقه قبلی نازایی، روش پیشگیری از بارداری، وجود علائم بالینی (چون درد شکم خونریزی واژینال آمنوره)، سابقه استفاده از روش‌های کمک باروری اخیر، نوع رژیم درمانی استفاده‌شده (single/multiple dose)، عیار بتا hcg سرمی قبل و بعد از شروع درمان، تعداد حاملگی‌های خارج رحمی قبلی، سن حاملگی براساس آخرین قاعدگی (lmp)، نتایج سونوگرافی ترانس واژینال (شامل: وجود کیسه زرده و ضربان قلب جنین و هماتوسالپنکس محل و سایز توده اکتوپیک ضخامت آندومتر) برای هر بیمار جداگانه ثبت ‌شد و بیماران به دو دسته‌ی موفقیت و شکست درمان تقسیم شدند و اثر هر کدام از عوامل در نتیجه‌ی درمان دارویی با متوتروکسات بررسی گردید. داده‌های جمع‌آوری‌شده در نرم‌‌افزار spss 26 وارد شد و تجزیه ‌و تحلیل متغیرهای کیفی با آزمون chi square انجام شد. نرمال بودن توزیع متغیر‌های کمی توسط آزمون one sample kolmogorov smirnov سنجیده شد و برای بررسی متغیر کمی با توزیع نرمال از آزمون t مستقل و برای متغیرهای کمی با توزیع غیرنرمال از آزمون mann whitney استفاده گردید.یافته‌ها: در مجموع 160 بیمار به این مطالعه وارد شدند که در 108 بیمار (67/5 درصد) درمان موفقیت‌آمیز بود و 52 بیمار (32/5درصد) با شکست درمان مواجه شدند. در این مطالعه نوع رژیم درمانی انتخاب‌شده (0/001=p)، عیار بتا hcg سرمی قبل درمان (0/000=p)، عیار بتا hcg سرمی بعد درمان(0/000=p)، وجود ضربان قلب جنین(0/002=p) و وجود کیسه زرده(0/046=p) از عوامل موثر بر پاسخ به درمان دارویی متوتروکسات در حاملگی خارج رحمی است. وجود هماتوسالپنکس، سایز توده اکتوپیک، ضخامت آندومتر، سابقه نازایی و اقدامات کمک باروری اخیر، وجود علائم بالینی، روش پیشگیری از بارداری، سن بارداری، سابقه حاملگی خارج رحمی، تعداد گراویته و پاریته و سقط تاثیری در نتیجه‌ی درمان دارویی با متوتروکسات ندارند.استنتاج: با توجه به نتایج به‌‌دست‌آمده در این مطالعه، رژیم درمانی تک دوز متوتروکسات نسبت به رژیم چند دوزی با موفقیت درمان بیش‌تری همراه است و بالا بودن غیرطبیعی عیار بتا hcg سرمی قبل و بعد درمان، وجود ضربان قلب جنین و کیسه زرده در سونوگرافی ترانس واژینال انجام‌ شده عواملی جهت افزایش احتمال شکست درمان دارویی حاملگی خارج رحمی با متوتروکسات هستند

evaluation of treatment factors response to methotrexate treatment in ectopic pregnancies in imam khomeini hospital, sari, 2016 2021

background and purpose: after a diagnosis of ectopic pregnancy there are two choices for treatment: medical treatment with methotrexate and surgical treatment. it seems that medical treatment, has had acceptable success compared to surgery and lacks the complications of surgery. nowadays, due to the progress achieved in the early diagnosis of ectopic pregnancy, a large number of patients are candidates for medical treatment. this study is conducted to evaluate the effective factors of medical treatment response with methotrexate in ectopic pregnancies. materials and methods: in this case control study, the information related to patients who were diagnosed with ectopic pregnancy and were treated with methotrexate from march 2016 to march 2021 in imam khomeini hospital in sari was examined using hospital records by census method. in total, 160 patients out of 623 patients met the inclusion criteria and were studied. in the checklist prepared for each patient, the patient’s age, number of gravity and parity and abortion, previous history of infertility, contraceptive method, presence of clinical symptoms (such as abdominal pain vaginal bleeding amenorrhea), history of using recent assisted reproductive methods, type of treatment regimen used (single/multiple dose), serum beta human chorionic gonadotropin (bhcg) level before and after starting treatment, number of previous ectopic pregnancy, gestational age based on the last menstruation, transvaginal ultrasound results(including the presence of the yolk sac & fetal heart rate & hematosalpinx location and size of the ectopic mass endometrial thickness) were recorded for each patient separately, the patients were divided into two categories: success and failure of treatment and the effect of different factors on the result of medical treatment with methotrexate was investigated. the collected data were entered into spss 26 software and qualitative variables were analyzed with the chi square test. the normality of the distribution of quantitative variables was measured by the one sample kolmogorov smirnov test, an independent t test was used to examine quantitative variables with normal distribution, and the mann whitney test was used for quantitative variables with non normal distribution. results: 160 patients were included in this study, 108 of patients (67.5%) were successfully treated and 52 patients (32.5%) faced treatment failure. in this study, the type of treatment regimen (p=0.001), serum beta human chorionic gonadotropin (bhcg) level before treatment(p=0.000), bhcg level after treatment (p=0.000), the presence of fetal heart rate (p=0.002) and yolk sac (p=0.046) are factors affecting the response to methotrexate treatment in ectopic pregnancy. the presence of hematosalpinx, size of the ectopic mass, endometrial thickness, history of infertility and recent assisted reproductive procedures, presence of clinical symptoms, contraceptive method, gestational age, history of ectopic pregnancy, number of gravidity and parity, and abortion have no effect on the results of medical treatment with methotrexate. conclusion: based on the results obtained, single dose regimen of methotrexate treatment is associated with greater treatment success than a multiple dose regimen and also high serum bhcg levels before and after the treatment, the presence of fetal heart rate and yolk sac in transvaginal ultrasound are factors to increase the probability of failure of medical treatment of ectopic pregnancy with methotrexate