طراحی و روانسنجی پرسشنامه عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت

سابقه و هدف: گردشگری سلامت، به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصادی مازندران کمک زیادی می تواند کند. اجماع بر روی عوامل اثرگذار بر جذب گردشگر سلامت مورد سوال قرار گرفته است. این مطالعه با هدف طراحی و روانسنجی ابزار سنجش عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت، انجام پذیرفت.مواد و روش‌ها: پژوهش اخیر با رویکرد ترکیبی و در سه مرحله انجام پذیرفت. نسخه اولیه پرسشنامه با مروری جامع بر منابع مرتبط با موضوع پژوهش در کنار نظرخواهی از گروه خبرگان و گردشگران سلامت استان مازندران تدوین شد. در ادامه روایی محتوایی، روایی صوری، روایی سازه و پایایی آن به صورت کیفی و کمی بررسی شد. در بخش کیفی بعد از انجام 17 مصاحبه و اعمال بررسی‌های کارشناسانه، پرسشنامه با 76 گویه نهایی شد. در بخش کمی، در مرحله نخست روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اعضای پانل خبرگان بررسی و تایید شد. سپس روایی صوری، پرسشنامه توسط 10 نفر از مشارکت‌کنندگان تکمیل شد. در نهایت روایی سازه ابزار طراحی شده با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی با به کارگیری نرم‌افزار 24 spss و تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم‌افزار amos24 با پرسشگری از 300  نفر از افراد آشنا با حوزه گردشگری سلامت در استان مازندران محاسبه گردید. پایایی درونی توسط ضریب آلفای کرونباخ و پایایی برونی با انجام آزمون بازآزمون بر روی 25 نفر مشابه گروه هدف اندازه گیری شد.یافته‌ها: نتایج بررسی متون و مصاحبه با خبرگان در مرحله اول و دوم مطالعه منجر به طراحی 76 گویه شد. در مرحله بعد، بررسی تغییرات حاصل از مرحله شاخص روایی محتوا (content validity index) و نسبت روایی محتوا (content validity ratio) در بخش کمی روایی محتوا، سبب شد که 15 گویه امتیاز مورد نظر را کسب نکردند. پس از محاسبه کیفی روایی صوری اعمال و در مرحله کمی روایی صوری 8 گویه شاخص تاثیر آیتم کم‌تر از 1/5 را کسب کردند و از پرسشنامه حذف شدند. سپس پرسشنامه با 53 گویه وارد روایی سازه شد. در تحلیل عاملی اکتشافی مقدار kmoبرابر 0/778 شد. هم‌چنین مقدار آزمون بارتلت، کم‌تر از 5 درصد شد. هم‌چنین براساس ماتریس چرخش یافته مولفه‌ها، عامل هشت با ارزش مثبت به‌دست آمد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد 7 گویه دارای بار عاملی کم تر از0/4بودند که از پرسشنامه حذف شدند و 46 گویه باقی ماند. در مرحله تحلیل عاملی تاییدی بار عاملی تمامی ابعاد در وضعیت مناسبی قرار داشت و مقدار p در دامنه قابل قبول بود. برای تعیین پایایی مقدار آلفای کرونباخ 0/831 محاسبه شد. پایایی برونی،کم‌تر از0/05بود (p<0/001 ،  icc= 0/90 ).استنتاج: پرسشنامه طراحی شده با توجه به دارا بودن تعداد کم سوالات، سادگی جملات و هم‌چنین روایی و پایایی قابل قبول، می‌تواند جهت شناسایی و بررسی عوامل موثر بر جذب گردشگر سلامت به‌کار گرفته شود. بومی سازی پرسشنامه در سایر فرهنگ‌ها از پیشنهادات پژوهش حاضر است. امید است نتایج تحقیق حاضر در برنامه‌ریزی مداخلات افزایش جذب گردشگر سلامت مورد استفاده محققین، مدیران نظام سلامت و گردشگری و سایر کاربران قرار گیرد و نتایج حاصل از آن مقدمه‌ای برای تحقیقات بعدی باشد.

development and psychometric properties of a questionnaire to measure factors affecting the attraction of health tourists

background and purpose: health tourism is one of the dimensions of sustainable development to help mazandarn’s economic dynamic. a strong agreement is doubted in identifying factors influencing the attraction of health tourists. this study was implemented to design a questionnaire to measure the factors influencing the attraction of healthy tourists and investigate its psychometric properties.materials and methods: this study was done with a combinatorial approach in three steps, including relevant literature and the opinions of experts as long as health tourists’ opinions of mazandaran province were applied to the development of the item pool. then, content validity, face validity, construct validity, and reliability of the questionnaire were assessed for the psychometric properties of the questionnaire. the final questionnaire was approved after performing 17 interviews and applying professional expertise in the qualitative part. in the first stage of the quantitative part content validity was studied by 10 people from an expert panel, and its face validity, the questionnaire was completed by 10 participants. finally, the construct validity of the designed instrument was calculated using exploratory factor analysis using spss 24 software and confirmatory factor analysis using amos 24 software by asking 300 people familiar with health tourism in mazandaran province. the internal and external validity were determined using cronbach’s alpha and test retest in 25 people.results: the results of the literature review and interviews with experts in the first and second stages of the study led to the design of 76 items. in the next step, the changes in the qualitative stage 15 questions did not receive favorite points in content validity ratio (cvr) and content validity index (cvi) calculation in the quantitative part of content validity. then face validity was applied and the item effect index for 8 items was lower than 1.5 in the quantitative stage of face validity. then the questionnaire with 53 items was entered into construct validity. in the exploratory factor analysis, the value of kmo was equal to 0.778. furthermore, the value of bartlett’s test of significance was less than 5%. based on the rotated matrix of components, eight factors with positive values were obtained. the results of exploratory factor analysis showed that 7 items had a factor loading of less than 0.4, which were removed from the questionnaire, and finally, 46 items remained. in the confirmatory factor analysis stage, the factor load of all dimensions was in good condition and the p value was in the acceptable range. cronbach alpha rate was calculated as 0.831. the external reliability was lower than 0.05 (icc= 0.90, p<0.001).conclusion: the designed questionnaire, due to the low number of questions, the simplicity of the sentences, as well as the acceptable validity and reliability, can be used to identify and investigate the factors affecting the attraction of health tourists. normalization of the questionnaire in other cultures is suggested. it is hoped that the findings of this study will be utilized by researchers, healthcare and tourism system managers, and other stakeholders to inform the planning of interventions aimed at increasing medical tourism. additionally, it is hoped that the results of this study will serve as a springboard for future research in this area.