نقش میانجی ناگویی خلقی در رابطه حمایت اجتماعی با اضطراب مرگ در بیماران همودیالیزی: یک تحلیل مدل معادلات ساختاری

سابقه و هدف: بیماران همودیالیزی اغلب با چالش‌های روانشناختی مختلفی مواجه هستند که می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر سلامت کلی آن‌ها تاثیر بگذارد. ناگویی خلقی (آلکسی تایمیا) یک ساختار است که به ناتوانی در تمایز بین احساسات و واکنش‌های بدنی، مشکل در توصیف احساسات به دیگران و هم‌چنین یک سبک شناختی اشاره دارد که توسط واقعیت و وضعیت‌های ملموس هدایت می‌شود. مطالعات گوناگون نشان می‌دهند که ناگویی خلقی با اختلالات روانپزشکی متعدد به‌صورت معنی‌دار و با همبستگی مثبتی همراه است و علاوه براین، به‌عنوان یک عامل، بر سلامت روان (به‌ویژه اضطراب) و کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی تاثیر منفی دارد. از این‌رو مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش میانجی ناگویی خلقی در رابطه حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ در بیماران همودیالیزی انجام شد.مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی و تحلیلی در سال 1402 در مرکز جامع همودیالیز شهروند ساری انجام شد. 235 بیمار به روش نمونه‌گیری دردسترس وارد مطالعه شدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از چک‌لیست اطلاعات جمعیت شناختی و طبی، پرسشنامه‌های مقیاس اضطراب مرگ تمپلر، مقیاس چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و مقیاس آلکسی تایمیا تورنتو صورت گرفت. اطلاعات جمعیت شناختی جمع‌آوری شده شامل جنسیت، محل زندگی، میزان تحصیلات، مدت زمانی که فرد تحت درمان با همودیالیز قرار گرفته، تعداد دفعات مراجعه در هفته، سابقه ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و سابقه ابتلا به همودیالیز بود. مقیاس اضطراب مرگ تمپلر شامل 15 سوال به صورت طیف لیکرتی 5 درجه‌ای در خصوص افکار مرگ، ترس از مرگ، صحبت درباره‌ مرگ، ترس و تفکر درباره‌ بیماری‌های لاعلاج بوده است. مقیاس چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت ابزاری 12 سوالی به صورت طیف لیکرتی 7 درجه‌ای است که به منظور ارزیابی حمایت اجتماعی ادراک شده از سه خرده مقیاس دوستان، خانواده و دیگران مهم استفاده شد. مقیاس آلکسی تایمیا تورنتو پرسشنامه‌ای 20 سوالی با طیف پنج درجه‌ای لیکرت دارای سه خرده مقیاس دشواری در تشخیص احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی(برون مدار) بود که به منظور ارزیابی ناگویی خلقی استفاده شد. در انتها داده ها با روش‌های آمار توصیفی و مدل سازی معادلات ساختاری توسط نرم‌افزارهای spss نسخه 26 و amos نسخه 22 تجزیه و تحلیل شدند.یافته‌ها: در این مطالعه اغلب جامعه آماری از مردان تشکیل شده بود (58/3 درصد). میانگین کلی اضطراب مرگ، حمایت اجتماعی درک شده و ناگویی خلقی شرکت‌کنندگان به ترتیب 10/31±38/97، 1/26±4/88، 9/76±55/72 بود. ارتباط بین نمرات حمایت اجتماعی با اضطراب مرگ (0/153=p، (0/04، 0/30-) 0/13-=b) و هم‌چنین حمایت اجتماعی با ناگویی خلقی (0/256=p، (0/09، 0/28-) 0/12-= b) به‌صورت معکوس و غیرمعنی‌دار بود و تنها ارتباط بین ناگویی خلقی و اضطراب مرگ (0/0160=p، (0/82، 0/46) 0/66= b) دارای ارتباط معنی‌دار و مستقیم بود.استنتاج: با توجه به این‌که رابطه معنی‌دار و مستقیم بین ناگویی خلقی و اضطراب مرگ شناسایی شد، اتخاذ رویکردهایی در جهت بررسی دوره‌ای اضطراب مرگ و ناگویی خلقی و انجام مداخلات در جهت کاهش ناگویی خلقی و اضطراب مرگ توسط مدیران و برنامه‌ریزان بهداشت و سلامت می‌تواند ثمربخش باشد.

the mediating role of alexithymia in the relationship between social support and death anxiety in hemodialysis patients: a structural equation model analysis

background and purpose: hemodialysis patients often face various psychological challenges that can significantly affect their overall health. alexithymia is a construct that refers to the inability to distinguish between emotions and bodily reactions, difficulty describing emotions to others, and a cognitive style that is driven by reality and concrete situations. various studies have shown that alexithymia is significantly and positively correlated with many psychiatric disorders. moreover, as a factor, it hurts mental health (especially anxiety) and the quality of life of hemodialysis patients. therefore, this research aimed to determine the mediating role of alexithymia in the relationship between social support and death anxiety in hemodialysis patients.materials and methods: this cross-sectional and analytical study was conducted on 235 patients at sari shahrvand dialysis center, iran 2023. patients were included in the study by convenient sampling method. data collection was done using demographic information questionnaires, templer’s death anxiety scale (das-15), zimmet’s multidimensional scale of perceived social support (mspss), and toronto alexithymia scale (tas-20). demographic information included gender, place of residence, level of education, duration of hemodialysis treatment, number of visits per week, history of underlying diseases, and history of hemodialysis. templer’s death anxiety scale includes 15 questions in the form of a 5-point likert scale regarding thoughts of death, fear of death, talking about death, fear, and thinking about incurable diseases. zimmet’s multidimensional scale of perceived social support is a 12-question instrument in the form of a 7-point likert scale, which was used to evaluate perceived social support from three subscales of friends, family, and significant others. the toronto alexithymia scale was a 20-question questionnaire with a five-point likert scale, with three subscales: difficulty in recognizing emotions, difficulty in describing emotions, and objective thinking (externally oriented), which was used to evaluate alexithymia. finally, the data was analyzed by descriptive statistics and structural equation modeling with the bootstrap method, utilizing spss 26 and amos 22.results: the study revealed that most participants were male, comprising 58.3% of the statistical population. the average scores for death anxiety, perceived social support, and alexithymia were 38.97±10.31, 4.88±1.26, and 55.72±9.76, respectively. the results suggest that there is no statistically significant relationship between social support scores and death anxiety (b=-0.13 (-0.30, 0.04), p=0.153), nor between social support and alexithymia (b=-0.12 (-0.28, 0.09), p=0.256). however, there is a significant and direct relationship between alexithymia and death anxiety (b=0.66 (0.46, 0.82), p=0.016).conclusion: considering the significant and direct relationship between alexithymia and death anxiety, it is recommended that managers and healthcare planners regularly evaluate the presence of death anxiety and alexithymia among individuals and formulate targeted interventions to alleviate these conditions.