بررسی روند تغییر سهم هزینه‌های بهداشتی و درمانی از کل سبد هزینه خانوارهای شهری و روستایی استان مازندران از سال 1380 تا 1397

سابقه و هدف: بخشی از هزینه‌های هر خانوار در کل جوامع دنیا، صرف هزینه‌های بهداشت و درمان می‌شود که بعضا می‌تواند برای خانوارها فاجعه بار باشد. این مطالعه با هدف بررسی روند تغییر سهم هزینه‌های بهداشتی و درمانی از کل سبد هزینه خانوارهای شهری و روستایی استان مازندران و تاثیرات احتمالی طرح‌های مختلف اصلاحات در نظام سلامت ایران در دو دهه گذشته به‌ویژه طرح تحول سلامت برآن، انجام گرفت.مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی گذشته نگر و مبتنی بر داده‌های کمّی و ثانویه می‌باشد. داده‌های مورد نیاز این مطالعه برگرفته از طرح نمونه‌گیری هزینه و درآمد خانوار بود که برای یک دوره زمانی 18 ساله از سال 1380 تا سال 1397، از مرکز آمار ایران استخراج گردید. برای توصیف داده‌های کمی از شاخص‌های آمار توصیفی و نمودار روند تغییرات استفاده شده است و به منظور تحلیل هزینه‌های بهداشتی و درمانی خانوار، از آزمون تی تست در نرم‌افزار spss استفاده شد.یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که به‌طور میانگین سهم هزینه‌های بهداشتی درمانی از کل هزینه‌های خانوار برای خانوارهای شهری 12/04 درصد و برای خانوارهای روستایی 11/34 درصد بوده است که بیشتر از 10 درصد حد اعلام شده و مورد انتظار می باشد. روند تغییرات درصد هزینه‌های بهداشتی درمانی از کل هزینه‌های خانوار در بازه زمانی پژوهش نسبت به سال پایه، متغیر بوده است و در برخی سال‌ها روند کاهشی و در برخی سال‌ها روند افزایشی داشته است.استنتاج: مداخلات انجام شده در قالب طرح‌های تحول نظام سلامت در نهایت منجر به کاهش سهم هزینه‌های بهداشتی و درمانی خانوارها به کم‌تر از حد مورد انتظار و تغییر روند افزایشی آن در استان مازندران نشده است و حتی با اجرای طرح‌های بعدی، آثار حاصل شده در طرح‌های قبلی نیز خنثی شده است.به این مفهوم که خطر هزینه‌های کمرشکن خدمات بهداشتی و درمانی هم‌چنان در بین خانوارهای ایرانی وجود دارد. با توجه به اهمیت مسائل مالی در پوشش همگانی خدمات بهداشتی و درمانی باید سیاست‌ها و برنامه‌های دقیق‌تری برای هدف قرار دادن گروه‌های آسیب‌پذیر طراحی و اجرا شود تا هم خانواده‌ها دچار هزینه‌های مشقت بار نگردند و هم امکان پوشش همگانی در کنار منابع محدود حوزه سلامت به حداکثر خود افزایش یابد.

trend of changing the share of health expenditures in the total cost of urban and rural households in mazandaran province (2001-2018)

background and purpose: a part of the expenses of every household in all societies of the world is health expenditures, which can sometimes be disastrous for families. this study was conducted to investigate the change in the share of health expenditure from the total household costs in mazandaran province and the possible impact of health system reforms on it in iran during the recent two decades, especially the health transformation plan.materials and methods: this is a retrospective descriptive-analytical study, based on quantitative and secondary data. the data required for this study was taken from the statistics center including household income and expenditure for a period of 18 years from 2001 to 2018. descriptive statistics indicators and trend charts were used to describe the quantitative data, and to analyze household health expenditures, the t-test was applied in spss software.results: the results of the study showed that on average, the share of health expenditures in the total household expenses was 12.04% for urban households and 11.36% for rural households that is more than the stated and expected limit of 10%. the trend of changes in the percentage of health expenditures from the total household expenses at the time of the research compared to the base year has been variable and in some years it has decreased and in some years it has increased.conclusion: the health system reforms have not ultimately led to the reduction of household health expenditure to less than the expected level and its increasing trend in mazandaran province.this means the risk of catastrophc health expenditure among households still exist. even with the implementation of subsequent plans, the achievement of the previous plan has been neutralized. considering the importance of financial issues in universal health coverage and also the limited resources of the health sector, more detailed policies and plans should be designed and implemented to target vulnerable groups so that families’ financial hardship is prevented as well as the possibility of universal coverage is increased to the maximum.