تحلیلی بر مفهوم رطوبت غریزی در طب ایرانی

 سابقه و هدف: در طب ایرانی اعتقاد بر این است که ایجاد حیات و ادامه آن به رطوبت غریزی وابسته است و مرگ طبیعی انسان زمانی رخ می‌دهد که این رطوبت به پایان می‌رسد. علی‌رغم کاربرد این واژه در متون طبی، درک واحدی از مفهوم رطوبت غریزی وجود ندارد. هدف ما در این پژوهش ارائه یک جمع‌‎بندی منظم از داده‌‌های مرتبط با مفهوم رطوبت غریزی از دیدگاه اطبای کهن در قرون مختلف است، تا ضمن تبیین مفهوم رطوبت غریزی، استفاده‌های بالینی بیش‌تری از این مفهوم را مقدور سازد.مواد و روش‌ها: برای استخراج اولیه داده‌ها کلیدواژه‌های رطوبت غریزی، رطوبت اصلی، رطوبت، الرطوبه‌الغریزیه، الرطوبه الاصلیه، innate moisture، innate humidity و natural moisture متناسب با محیط جستجو، مورد استفاده قرار گرفت. در این مطالعه از روش تحلیل مفهوم راجرز استفاده شده ‌است. این روش شامل یک دسته از مراحل هم پوشاننده است که هدف اساسی آن، شفاف کردن مفهوم می‌باشد.یافته‌ها: در کتب، رطوبت از دو منظر مورد توجه قرار گرفته‌است: رطوبت به‌عنوان عَرَض (کیفیت) و رطوبت به عنوان جوهر (ماده رطب). رطوبت غریزی به‌عنوان یک ماده رطب در بدن انسان وجود دارد. اگرچه در منابع، ماهیت رطوبت غریزی کم‌تر مورد بحث قرار گرفته است ولی نقش آن به‌عنوان یک پایه اصلی برای تداوم حیات انسان مورد اتفاق نظر اطبا می‌باشد.استنتاج: رطوبت غریزی به دو دسته اصلی (ناشی از نطفه) و غیراصلی (ناشی از تغذیه) قابل تقسیم است. انواع رطوبات غریزی غیراصلی، جایگزین رطوبات غریزی اصلی می‌شوند، تا رطوبت غریزی اصلی در حد امکان دچار کم‌ترین تحلیل شده و تا زمانی که عمر طبیعی فرد اقتضا می‌کند، باقی ‌بماند. 

an analysis of the concept of innate moisture in persian medicine

 background and purpose: in persian medicine, it is believed that the creation of life and its continuation depends on innate moisture, and natural human death occurs when this moisture ends. despite the use of this term in medical texts, there is no acceptable understanding of this concept. the purpose of this research was to provide a systematic summary of data about innate moisture from the perspective of traditional physicians in different centuries, to explain that and enable more use of this concept in clinical setting.materials and methods: the keywords in this study were as follows: innate moisture, original moisture, moisture, al-rotuba al-ghrizia, al-rotuba al-asliyyah, innate humidity, and natural moisture in both persian and english. we used rodgers’ evolutionary concept analysis which consists of a series of overlapping steps whose main goal is to clarify the concept.results: in medical books, moisture is considered from two perspectives: moisture as an accident (quality) and moisture as a substance (moist substance). innate moisture is present as a moist substance in the human body. the nature of innate moisture is less discussed in sources, but physicians are in agreement about its role as a main basis for the continuation of human life.conclusion: innate moisture can be divided into two types; original (originated from zygote) and non-original (originated from nutrition). non-original innate moistures are considered as alternative for original innate moisture so that the original innate moisture is reduced less and remains as long as the natural life of the person continues.