بررسی آلاینده ها و سطوح عناصر معدنی گیاهان دارویی پرمصرف در استان مازندران

سابقه و هدف: مصرف گسترده اشکال مختلف گیاهان دارویی، نظارت و پایش مستمر بر تولید وعرضه این گیاهان و بررسی آلاینده‌های فلزی و سموم کشاورزی درگیاهان دارویی را به جهت جلوگیری ازمخاطرات احتمالی ناشی ازمصرف آن‌ها، ضروری می‌سازد. لذا در مطالعه حاضر آلاینده‌ها و سطوح عناصر معدنی گیاهان دارویی پرمصرف در استان مازندران بررسی شد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی، 19 نمونه گیاهی شامل بادرنجبویه، نعنا فلفلی، گل‌گاوزبان، به‌لیمو، گل‌رز و... از 4 مزرعه تولید گیاهان دارویی در استان مازندران در شهرستان‌های بهشهر، ساری، بابل و بلده نور در بهار و تابستان سال 1399 جمع‌آوری شد. اندازه‌گیری عناصر موجود در گیاه با دستگاه پلاسمای جفت شده القایی و بررسی باقیمانده سموم کشاورزی با روش کروماتوگرافی گازی انجام شد.یافته‌ها: در گیاهان مورد مطالعه، هیچ مقداری از سموم کشاورزی تشخیص داده نشد. سطوح متفاوتی از فلزات سنگین و عناصر ضروری در نوع یکسانی از گیاهان، می‌تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله آلودگی آب، خاک و هوا باشد. بیش‌ترین مقدار سرب برای گیاه به‌لیمو از شهرستان بهشهر با مقدار ppm 5/938 و پس از آن ppm 4/431 برای گیاه نعنا فلفلی از شهرستان بابل بود. بیش‌ترین میزان کادمیوم گزارش شده در نمونه‌های گیاهی مربوط به گیاه استویا از شهرستان ساری (ppm 0/291) بود.استنتاج: با وجود فقدان نسبی خطرات حاصل از یافته‌های مطالعه حاضر، بهتر است اشکال مختلف گیاهان دارویی با احتیاط مصرف شوند. همچنین لازم است مزارع کشت گیاهان دارویی به‌طور منظم از نظر وجود آلاینده‌ها مورد پایش قرار گرفته و احتیاط‌هایی برای مهار آلودگی فلزات سنگین در غذاهای گیاهی انجام شود

Determination of Pollutants and Mineral Element Levels in Widely Consumed Medicinal Plants in Mazandaran Province

Background and purpose: Extensive use of various forms of medicinal plants makes it necessary to continuously monitor the production and supply of these plants. Also, it is important to study metal and pesticide contaminants in medicinal plants in order to prevent hazards from their consumption. This study aimed at investigating the pollutants and mineral element levels in widely consumed medicinal plants in Mazandaran province, Iran.Materials and methods: In this descriptive study, 19 plant samples, including Melissa officinalis, Mentha piperita, Echium amoenum, Lippia citriodora, Rosa damascena, etc. were collected from four medicinal plant farms in Behshahr, Sari, Babol, and Baladeh Noor in Mazandaran province in spring and summer of 2020. Measurement of elements in plant samples was performed using induction coupled plasma device (ICP) and Determination of agricultural pesticide residues was carried out using GC/MS.Results: Among the samples examined, residues of agricultural pesticides were not detected in any samples. Different levels of heavy metals and essential elements in the same species of plants could be due to various factors, including water, soil, and air pollution. The highest amount of lead was observed in lemon beebrush (5.938 ppm) in Behshahr and peppermint (4.4 31 ppm) in Babol. The highest amount of cadmium was detected in stevia collected (0.291 ppm) from Sari.Conclusion: Despite the relative lack of risk of samples studied, different forms of medicinal plants should be used with caution. Medicinal plant farms also need to be regularly monitored and precautions must be taken to control heavy metal contamination in plantbased foods.