تعیین منشا و ارزیابی مخاطره اکولوژیکی ترکیبات حلقوی چند هسته‌ای (pahs) در رسوبات سطحی: (مطالعه موردی: منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی)

سابقه و هدف: ترکیبات حلقوی چند هسته ای (pahs)به دلیل خصوصیاتی نظیر ثبات شیمیایی، تجزیه پذیری کم، داشتن قدرت تجمع زیستی و سمیت بالا برای موجودات زنده به عنوان یکی از آلاینده های خطرناک و اولویت دار محیط زیست محسوب می شوند. بنابراین با توجه به وجود منابع آن ها در سواحل خلیج فارس هدف مطالعه حاضر، تعیین منشا و ارزیابی ریسک اکولوژیکی غلظت ترکیبات pahs در رسوبات ساحلی منطقه ویژه ی اقتصادی پارس جنوبی است.مواد و روش ها: جهت بررسی غلظت ترکیبات pahs، شانزده ایستگاه در طول سواحل مطالعاتی انتخاب و در هر ایستگاه 2 نمونه برداشت شد. پس از آماده سازی و استخراج نمونه ها با روش سوکسله غلظت آن ها با استفاده از دستگاه hplc تعیین، و جهت ارزیابی مخاطره اکولوژیکی و تعیین منشا آنها از شاخص های ارزیابی سمیت و نسبت های تشخیصی استفاده شد.یافته ها: متوسط غلظت ترکیبات pahs در رسوبات سطحی 54.44±292.72 نانوگرم بر گرم وزن خشک به دست آمد. بررسی شاخص های محیط زیستی؛ میانگین دامنه آثار متوسط ترکیبات pahs ( m-erm-q و m-pel-q)، اکی والان سمیت (teq) و اکی والان جهش زایی (meq) نشان داد که مقادیر به دست آمده، کم تر از حد مجاز این شاخص هاست. مقایسه غلظت ترکیبات pahs با استانداردهای کیفیت رسوبnoaa، sqgs، epa نشان داد، مقادیر به دست آمده برای همه ترکیبات از استانداردهای (pec،tec، pel، tel، erm) کم تر می باشد، اما در بین این ترکیبات میانگین غلظت (acl) نسبت به میزان استاندارد erl وغلظت acl ، ace و phe نسبت به آستانه سمیت epa بیش تر می باشد.استنتاج: براساس نتایج، وضعیت آلودگی در منطقه برای ترکیبات pahs، در حد متوسط بوده و هر دو منشا پتروژنیک و سوختی در ورود این ترکیبات به رسوبات ساحلی بسته به موقعیت ایستگاه و منابع آلایندگی آن نقش دارند. همچنین از نظر ریسک اکولوژیکی این ترکیبات خطر کمی برای موجودات زنده دارند.