الگوی پراکنش مکانی برخی فلزات سنگین (fe، mn، ni، cr، co، pb، zn، cu و cd) در اراضی مرکزی استان زنجان

زمینه و هدف: فلزات سنگین از مهم ترین عوامل آلوده کننده محیط زیست به ویژه در مناطق با فعالیت های انسانی بالا می باشند. هدف از این مطالعه، تعیین الگوی پراکنش فلزات سنگین (fe، mn، ni، cr، co، pb، zn، cu و cd) بر اساس روش کریجینگ معمولی در خاک های مرکزی استان زنجان است. روش بررسی: در مطالعه حاضر در منطقه ای به وسعت 2000 کیلومتر مربع تعداد 241 نمونه مرکب بر اساس روش شبکه بندی تصادفی (عمق 100 سانتی متر) برداشت شد. به منظور بررسی تاثیر مواد مادری بر غلظت فلزات سنگین، از 11 نوع مواد مادری مختلف در منطقه نیز نمونه برداری صورت پذیرفت. غلظت کل فلزات سنگین به کمک اسید نیتریک 5 نرمال عصاره گیری و با دستگاه جذب اتمی قرائت شد. از کریجینگ معمولی برای تهیه نقشه ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل کروی بهترین نتیجه را برای توصیف تغییرپذیری مکانی سرب، روی، نیکل، کادمیم، مس، کبالت و آهن و مدل نمایی برای کروم و منگنز داشته است. نقشه های پراکنش مکانی فلزات نشان داد که توزیع عناصر آهن، منگنز، نیکل، کبالت و کروم وابسته به ساختارهای زمین شناسی است. در حالی که غلظت های بالای عناصر سرب، روی، مس و کادمیم بیش تر در مناطق شهری و صنعتی و تا حدی در خاک های کشاورزی دیده می شود. آنالیز نمونه سنگ ها نشان داد که در بین سنگ های آذرین و رسوبی به ترتیب بازالت و شیل بالاترین غلظت طبیعی عناصر مورد مطالعه را در بردارد. بحث و نتیجه گیری: غلظت و توزیع هر یک از فلزات سنگین در خاک های سطحی منطقه مطالعاتی بسیار گسترده است و عوامل مختلفی (عوامل انسانی و طبیعی) در آن شرکت دارد.