نقشه راه کاربرد تکنولوژی هسته‌ای در محیط‌ زیست

زمینه و هدف: امروزه، استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تصفیه آلاینده‌های محیطی مبتنی بر تکنولوژی هسته‌ای در فرآیندهایی که با تولید آلاینده‌های گازی و مایع و جامد همراه است، شدیداً توصیه می‌شود. تکنولوژی هسته‌ای، پیشرفته، پیچیده و در مرحله رشد است و نیاز به سرمایه‌گذاری بالا، نیروهای با تخصص بالا و همکاری و هماهنگی سلسله‌ای از پروژه‌ها دارد، لذا تدوین استراتژی و برنامه‌ریزی برای توسعه کاربرد تکنولوژی هسته‌ای در محیط‌زیست، ضروری است. هدف از این پژوهش پشتیبانی از برنامه‌ریزی راهبردی و بلندمدت تکنولوژی هسته‌ای در حوزه محیط‌زیست با تهیه و تدوین نقشه راه  است، تا تکنولوژی‌های کلیدی و روش‌های دستیابی به آن‌ها شناسایی شوند. روش بررسی: در این مقاله جهت تدوین نقشه راه کاربرد تکنولوژی هسته‌ای در محیط‌زیست، ابتدا با مرور پژوهشی در زمینه‌ی کاربردهای تکنولوژی هسته‌ای در محیط‌زیست، پتانسیل‌های بالقوه و تکنولوژی‌های کلیدی در این زمینه شناسایی شد. سپس با اجرای گام‌های فرایندی از طریق بررسی مقالات و متون علمی، بازار شناسایی شد و سپس انواع محصولات تعیین شدند. بازه زمانی تحقیق بین سال‌های 1399-1400 می‌باشد. یافته‌ها: مهم‌ترین بازار  سیستم‌های تصفیه بر پایه تکنولوژی هسته‌ای نیروگاه‌ها، صنایع بزرگ شیمیایی و پتروشیمی و صنایع پسماند هستند. تاسیسات آلاینده زدایی گازها، تصفیه‌خانه لجن و فاضلاب و  تاسیسات رفع آلودگی پسماندهای صنعتی در دسته محصولات طبقه‌بندی می‌شوند. مطابق نقشه راه، دستیابی به تکنولوژی شتاب‌دهنده‌ها و سامانه‌های پرتودهی گاما از طریق انتقال تکنولوژی و خرید تجهیزات و نیز مشارکت و انتقال تجارب از طریق سازمان‌های بین‌المللی میسر می‌گردد. ازآنجایی‌که تمامی مراحل تحقیق و توسعه سیستم‌های تصفیه حالت‌جامد با امکانات موجود در کشور قابل انجام است و نیز ساده‌تر بودن فرآیند، در طول سه سال اولیه تمرکز بر سیستم‌های تصفیه حالت‌جامد تعیین شد و به‌موازات آن و با کسب تجارب لازم، امکان انتقال تکنولوژی به سیستم‌های تصفیه مایع و گاز فراهم می‌گردد. بحث و نتیجه‌گیری: سیستم‌های تصفیه مبتنی بر تکنولوژی هسته‌ای پیشرفته، مقرون‌به‌صرفه و با کارایی بالاتر و سازگار با محیط‌زیست هستند. در این راستا، کاربرد نقشه راه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریتی برای برنامه‌ریزی توسعه‌ی این تکنولوژی‌ ضروری است، که در این مقاله بدان پرداخته شده است.

roadmap of nuclear technology application in the environment

background and objective: today, the use of advanced environmental pollutants based on nuclear technology in processes associated with the production of gaseous, liquid and solid pollutants is highly recommended. developing a strategy and planning for the development of the application of nuclear technology in the environment is necessary because this technology is advanced, complex and in the growth stage and requires high investment, highly specialized forces and cooperation and coordination of a series of projects.material and methodology:  in order to develop a roadmap for the application of nuclear technology in the environment, first, by reviewing research in the field of applications of nuclear technology in the environment, potentials and key technologies in this field were identified. then, by performing process steps through reviewing scientific articles and texts, the market was identified and then the types of products were determined.findings: the most important markets for nuclear technology-based treatment systems are power plants, chemical and petrochemical industries, and waste industries. gaseous decontamination facilities, sludge and wastewater treatment and industrial waste facilities are classified in the product category. according to the roadmap, the acquisition of accelerator technology and gamma-rayirradiator systems is possible through technology transfer and equipment purchase. since all stages of research and development of solid-state purification systems can be done with the existing facilities in the country and also the simplicity of the process, during the first three years, the focus on solid state purification systems was determined and in parallel by gaining the necessary experience, it is possible to transfer technology to liquid and gas purification systems.discussion and conclusion: purification systems based on advanced nuclear technology are cost-effective, more efficient and environmentally friendly. in this regard, the use of roadmap as one of the most important management tools for planning the development of this technology is essential.