سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری مناطق شهری در برابر سیلاب‌های شهری (مطالعه ی موردی: منطقه 4 تهران)

زمینه و هدف: با توجه به رشد سریع شهرها و افزایش شهرنشینی در دهه های اخیر، رواناب شهری و خسارت های ناشی از سیل یکی از مسائل مهم و اساسی در عرصه مدیریت شهری می‌باشد. هدف از این مطالعه در بخش اول؛ شبیه سازی کمی سیلاب ناشی از بارندگی برای منطقه 4 تهران برای سال های 1349 1395 با استفاده از مدل swmm و ارزیابی تاب آوری ناشی از سیلاب در این منطقه می‌باشد.روش بررسی:  شبیه سازی برای رگبارهای شش ساعته با دوره ی بازگشت های 2، 5 و 10 ساله و برای مدت 12 ساعت در سال 1399 انجام پذیرفت. در این تحقیق دو طرح از بهترین راهکارهای مدیریتی (bmp) تحت سناریوی جوی باغچه و بام سبز و ترکیب هر دو سناریو، جهت کنترل حداکثر رواناب از نظر کمی انجام گرفته است و در نهایت میزان کارایی آنها در کاهش حجم کل رواناب خروجی از حوضه، مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم؛ ارزیابی و تحلیل تاب آوری ناشی از سیلاب شهری در نواحی 9 گانه منطقه 4 تهران در چهار بُعد: اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، مدیریتی نهادی و کالبدی پرداخته شده است. این بخش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش پیمایشی و توصیفی تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق، کل شهروندان منطقه 4 هستند که از میان آنها حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر محاسبه شد.یافته ها: با توجه به نتایج به دست آمده، سناریو سوم (ترکیب دو سناریو اول و دوم) بیشترین تاثیر را در کاهش عمق جریان و دبی جریان در کل شبکه جمع آوری آب سطحی خواهد داشت. یافته های پژوهش در بخش ارزیابی و تحلیل تاب آوری نشان داد که ناحیه 5 منطقه 4  تهران مطلوبترین منطقه و ناحیه 1 و 8 منطقه 4 نامطلوبترین منطقه از لحاظ تاب آوری در برابر سیلاب شهری می‌باشد.بحث و نتیجه گیری: نواحی 4 و 9 از لحاظ تا ب آوری _اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، مدیریتی نهادی) در رتبه ی آخر قرار دارد که بیانگر آن است که این ناحیه در برخی موارد دچار ضعف است ونیاز است برای کاهش میزان آسیب پذیری، مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.

measuring and evaluating the resilience of urban areas against urban flooding (case study: tehran zone 4)

background and objective: due to the rapid growth of cities and increasing urbanization in recent decades, urban runoff and flood damage is one of the most important and fundamental issues in the field of urban management. the purpose of this study is in the first part; quantitative simulation of floods caused by rainfall for region 4 of tehran for the years 1349 1396 using the swmm model.material and methodology: the simulation was performed for six hour showers with 2, 5 and 10 year return periods for 12 hours. in this research, two projects of the best management strategies (bmp) under the garden and green roof climate scenario and a combination of both scenarios to control the maximum runoff in terms of quantity and finally their efficiency in reducing the total volume of runoff out of the basin, is studied. in the second part; evaluation and analysis of resilience caused by urban floods in the 9 districts of tehran’s 4th district in four dimensions: socio cultural, economic, managerial institutional and physical. this section is applied in terms of purpose and in terms of survey and descriptive analytical methods. the statistical population of the study is the total citizens of region 4, of which the sample size was calculated using the cochran’s formula of 384 people. according to the obtained results, the third scenario (combining the first and second scenarios) will have the greatest impact on reducing the flow depth and flow rate in the entire surface water collection network.     findings: findings of the research in the field of resilience assessment and analysis showed that district 5, district 4 of tehran is the most desirable district and district 1 and district 8, 4 are the most undesirable in terms of resilience against urban floods.discussion and conclusion: districts 4 and 9 are ranked last in terms of resilience cultural, economic, managerial institutional), which indicates that this area is weak in some cases, which is to reduce the level of vulnerability. to be noticed.